Επιστολή του Προέδρου και της Διοικούσας Επιτροπής του Πανεπιστημίου Δυτ. Μακεδονίας προς τον Υπουργό Παιδείας σχετικά με το σχέδιο Αθηνά

Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,

Με λύπη πληροφορηθήκαμε από τον τύπο το σχέδιο ΑΘΗΝΑ για την αναμόρφωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης το οποίο προβλέπει την διάλυση του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.

Το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας ιδρύθηκε το 2003 με την μεταφορά σε αυτό 4 τμημάτων του ΑΠΘ που λειτουργούσαν στην Δυτική Μακεδονία με την προοπτική να προκύψει ένα Ίδρυμα που θα αποτελούσε μοχλό για την ανάπτυξη της περιοχής και θα έδινε την εικόνα ενός σύγχρονου Πανεπιστημίου που έλειπε από την Περιφέρεια που αποτελεί μία από τις συνοριακές περιφέρειες της Χώρας μας και μάλιστα με χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Με την καθιέρωση της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης ως του θεσμού που έχει την ευθύνη στρατηγικής και επιτελικής οργάνωσης της ανάπτυξης της περιοχής η ύπαρξη του Πανεπιστημίου ως εταίρου της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης στην προσπάθεια αυτή έγινε περισσότερο από επιβεβλημένη. Το Πανεπιστήμιο προχώρησε στο διάστημα μετά το 2010 στην ενδυνάμωση των σχέσεων του με την αυτοδιοίκηση ενσωματώνοντας τα δύο ακόμη τμήματα που ιδρύθηκαν στην περιοχή και προβλέποντας τη διάχυση των λειτουργιών του ευρύτερα εκτός των δύο εγκαταστάσεων του στη Φλώρινα και την Κοζάνη.

Στο ΠΔΜ σήμερα υπηρετούν 92 καθηγητές όλων των βαθμίδων και 47 διοικητικοί υπάλληλοι και βοηθητικό εκπαιδευτικό προσωπικό. Φοιτούν περίπου 3500 φοιτητές, το κόστος λειτουργίας του πλησιάζει τα 9 εκατομμύρια το χρόνο ενώ είναι σε εξέλιξη το κτηριακό του πρόγραμμα με σύγχρονες εγκαταστάσεις στην Κοζάνη και θα βελτιώσει τις εγκαταστάσεις στη Φλώρινα. Είναι δηλαδή ένα Ίδρυμα με δεκαετή ιστορία μεσαίου μεγέθους και με χαμηλό κόστος λειτουργίας. Παρουσιάζει πλήθος ερευνητικών έργων χρηματοδοτούμενων και μη και αξιόλογη επιστημονική παραγωγή. Είναι σε εξέλιξη η προμήθεια επιστημονικών οργάνων αξίας 6 εκατομμυρίων για τις ανάγκες της Πολυτεχνικής Σχολής του και έχει προχωρήσει σε στρατηγικές συμφωνίες με τους οικονομικούς εταίρους της περιοχής για έργα που συμβάλλουν στην ακαδημαϊκή ανάπτυξη και την οικονομική βελτίωση.

Με τον Ν4009 το Πανεπιστήμιο ανέλαβε το δύσκολο έργο σε καιρό δημοσιονομικής κρίσης να προγραμματίσει ορθολογικά την νέα ακαδημαϊκή του διάρθρωση σεβόμενο την κατάσταση που παρέλαβε, να προχωρήσει σε ένα ρεαλιστικό σχέδιο στρατηγικής σε βάθος τετραετίας ώστε να αποκατασταθούν δυσλειτουργίες και να διευρύνει τις δράσεις του με τη χρήση νέων εργαλείων (όπως η δια-βίου μάθηση και οι συμπράξεις με άλλους φορείς).

Όπως άλλωστε σας είναι γνωστό είναι πιθανόν το μόνο που κατέθεσε έγκαιρα το προοίμιο του στρατηγικού του σχεδίου ενόψει της κατάθεσης της πρότασης οργανισμού του. Δυστυχώς, στο διάστημα από την ίδρυση του αντιμετωπίστηκε όχι με την ενίσχυση με βάση τις ανάγκες και την ανάπτυξη του αλλά όπως αντιμετωπίστηκαν παλαιότερα πανεπιστήμια με αναλογική διάθεση κονδυλίων και θέσεων με αποτέλεσμα να διευρύνεται αντί να γεφυρώνεται η αρχική αφετηρία.

Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,

Περιμέναμε στο σχέδιο ΑΘΗΝΑ να αποτυπώνονται οι άξονες ανάπτυξης και προτεραιοτήτων θεματικού χαρακτήρα για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και οι στόχοι για την Ελλάδα του 2021 για την οποία η τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι μοχλός ανάπτυξης και μάλιστα στο επίπεδο της περιφέρειας. Γνωρίζουμε την ανάγκη συνυπολογισμού άλλων κριτηρίων όπως η γεωγραφική θέση που άλλωστε είχαν αναφερθεί στο παρελθόν. Όμως στο σχέδιο ΑΘΗΝΑ και η περιφερειακή διάσταση της πολιτικής για την τριτοβάθμια και τα ιδιαίτερα γεωγραφικά κριτήρια δεν τηρούνται για τη Δυτική Μακεδονία. Είναι η μόνη από τις συνοριακές (και μάλιστα με χερσαία σύνορα) που στερείται το Πανεπιστήμιο της το οποίο αντί να ενισχυθεί διαμοιράζεται σε δύο Ιδρύματα εκτός περιφέρειας. Είναι συζητήσιμο αν τα Ιδρύματα αυτά που κατά το σχέδιο και την βούληση τους ενσωματώνουν στην έδρα τους σημερινές εκτός έδρας εγκαταστάσεις θα μπορέσουν να λειτουργήσουν νέες εκτός της έδρας τους εγκαταστάσεις. Ιδιαίτερα όταν πρόκειται για εγκαταστάσεις στο χώρο ευθύνης άλλης περιφερειακής αυτοδιοίκησης –μοναδικό με την εξαίρεση της Στερεάς Ελλάδας- παραδείγματος. Όσο και αν η πολιτική της Χώρας είναι ενιαία, είναι μάλλον αυτονόητο ότι τα τμήματα του θα καταντήσουν παρίες της πολιτικής των δύο αυτών Ιδρυμάτων αφού αυτά σαν εταίροι της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας θα θέτουν –ως οφείλουν- σε προτεραιότητα τα συμφέροντα της Κεντρικής Μακεδονίας.

Έτσι με βάση την προτεινόμενη λύση σε σύντομο διάστημα όπως άλλωστε έχει συμβεί σε αντίστοιχες περιπτώσεις (πχ το οικονομικό του Πανεπιστημίου Πατρών στο Αγρίνιο) θα απαξιωθεί η λειτουργία τους και θα απορροφηθούν στην έδρα του Ιδρύματος τους. Μάλιστα όταν πρόκειται για τμήματα με το ίδιο γνωστικό αντικείμενο (όπως το τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών στην Κοζάνη) ή συγγενούς αντικειμένου (όπως το τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών). Θα μπορέσει το ΑΠΘ να διατηρήσει δύο τμήματα στην ίδια Σχολή με το ίδιο αντικείμενο; Εξ αρχής λόγω του προσωπικού τους (το τμήμα Μηχανολόγων του ΑΠΘ έχει 80 καθηγητές και λοιπό προσωπικό και το τμήμα του ΠΔΜ 20) ξεκινούν από διαφορετική αφετηρία.

Το τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για το ίδρυμα μας, ώστε να απορροφά το 30% των διαθεσίμων του ΠΔΜ σήμερα και έχει 6 άτομα προσωπικό (4 καθηγητές και 2 διοικητικούς υπάλληλους) πολύ γρήγορα θα απαξιωθεί σε ένα Ίδρυμα που δεν έχει προηγούμενη σχετική εμπειρία (άλλωστε πρόκειται για Πανεπιστήμιο Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών!).

Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,

Περιμέναμε στο σχέδιο ΑΘΗΝΑ να αποτυπωθούν προτεραιότητες και να ενισχυθεί η περιφερειακή διάσταση. Το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας δεν αντιμετωπίστηκε αναλογικά με τα άλλα Ιδρύματα όσον αφορά την ενίσχυση του ώστε να μπορέσει να αναπτυχθεί. Πιστεύουμε ότι η θεωρητική οικονομία που θα προκύψει από την διάλυση του είναι ελάχιστη μπροστά στις επιπτώσεις. Πως άραγε θα προκύψει οικονομία; Από τα 9 εκατομμύρια που κοστίζει το χρόνο, μόνο οι 50 χιλιάδες αφορούν τη λειτουργία της Διοικούσας Επιτροπής του. Αν όπως λέτε δεν πρόκειται να θιγεί η επαγγελματική θέση του προσωπικού του κάθε κατηγορίας το οικονομικό όφελος είναι μηδαμινό.

Εύλογα το προσωπικό και οι φοιτητές του Πανεπιστημίου ανησυχούν. Θεωρώντας ότι η προοπτική μετακίνησης μέρους του στην έδρα των Ιδρυμάτων (στη Θεσσαλονίκη) θα προκαλέσει τεράστια αναστάτωση στην επαγγελματική και οικογενειακή τους ζωή στερώντας από την περιφέρεια ένα ιδιαίτερα αξιόλογο δυναμικό.

Περιμέναμε να αφεθούν τα Ιδρύματα να εκφράσουν μέσω της διαδικασίας που περιγράφει ο Νόμος (δηλαδή του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδιασμού και της συνομολόγησης του Στρατηγικού Σχεδίου) την πολυτυπία της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Διαβλέπουμε στο σχέδιο μια λογική προκρούστειας λύσης. Τμήματα με μηδενικό ή ελάχιστο προσωπικό ακόμη και εκτός της έδρας Ιδρυμάτων διατηρούνται (όπως το τμήμα στη Λήμνο) τμήματα συνεχίσουν να είναι διεσπαρμένα ακόμη και μόνα τους χωρίς να συγκροτούν χώρο εκπαίδευσης ενώ το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας που αγωνίστηκε για μια δεκαετία να αποκτήσει ακαδημαϊκή υπόσταση και να συγκροτήσει ακαδημαϊκό χώρο σε μια συνοριακή περιφέρεια της Χώρας μας διαλύεται. Φαίνεται ότι η Χώρα έχει σύνορα μόνο προς Ανατολάς.

Ελπίζουμε να αναθεωρήσετε τον αρχικό σας σχεδιασμό. Να βοηθήσετε το ΠΔΜ να ολοκληρώσει τον σχεδιασμό του διατηρώντας το και ενισχύοντας το ώστε να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης. Τα λίγα παραπάνω που απαιτούνται στην περίπτωση αυτή θα έχουν πολλαπλάσια οφέλη. Ιδιαίτερα μάλιστα όταν πρόκειται για μια περιφέρεια σε κίνδυνο λόγω της οικονομικής μονοκαλλιέργειας της και της απελευθέρωσης τον Ιούλιο της αγοράς ενέργειας. Σε άλλες περιπτώσεις αποτελούν σταγόνες σε ένα ωκεανό.

Με εκτίμηση,

                                           Ο Πρόεδρος  της Διοικούσας Επιτροπής

                                             Καθηγητής Θεόδωρος Χατζηπαντελής