Νέο πλήγμα για την κτηνοτροφία- Εμφάνιση Καταρροϊκού πυρετού

ΣΕΛΤΣΑ ΤΖΕΝΗ, Κτηνίατρος απόφοιτη 

Κτηνιατρικής Σχολής Αριστοτέλειου

 Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Τι είναι ο Καταρροικός πυρετός
Ο Καταρροϊκός πυρετός ή νόσος κυανής γλώσσας (Bluetongue) είναι λοιμώδες νόσημα, υποχρεωτικής δήλωσης που οφείλεται σε ιό και μεταδίδεται με αρθρόποδα (κουνούπια) του γένους Culicoides ή και μολυσμένες βελόνες.

Ο ιός μέσω του σάλιου του εντόμου μεταδίδεται σε άλλο ευαίσθητο ζώο με το επόμενο τσίμπημα. Το νόσημα αυτό είναι εποχικό καθώς σχετίζεται με τον πληθυσμό των κουνουπιών και γι αυτό παραουσιάζει έξαρση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Εξάπλωση του ανά τον κόσμο

Ο Καταρροϊκός πυρετός έχει παρουσιαστεί σε Αυστραλία, ΗΠΑ, Αφρική, Μέση Ανατολή, Ασία και Ευρώπη. Βασικά η ασθένεια είναι πολύ διαδεδομένη στις χώρες με θερμά κλίματα όπου ευδοκιμούν τα Culicoides. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου, η ασθένεια έχει παρουσιαστεί και σε χώρες της Βόρειας Ευρώπης, όπως στην Αγγλία το 2007. Όσον αφορά την Ελλάδα, πρωτοεμφανίστηκε στη Λέσβο την περίοδο 1978 - 1979 και ήταν η πρώτη φορά που η ασθένεια αυτή εμφανιζόταν σε περιοχή της Ευρώπης. Όλες οι ενδείξεις συνέτειναν ότι η ασθένεια ήρθε στη Λέσβο από τα απέναντι παράλια.

Είδη ζώων που προσβάλλονται

Προσβάλλει όλα τα μηρυκαστικά (βοοειδή, πρόβατα, αίγες) κυρίως όμως τα πρόβατα . Τονίζεται ότι δεν προσβάλλει τον άνθρωπο και δεν υπάρχει κίνδυνος για τη δημόσια υγεία. Προκαλεί, όμως, μεγάλες απώλειες στο ζωικό κεφάλαιο, καθώς επιβάλλεται η θανάτωση των ζώων.

Τα συμτώματα που εμφανίζουν τα πρόβατα είναι τα εξής:

• Πυρετός, κατάπτωση, μείωση της όρεξης
• Ρινικό έκκριμα, ταχύπνοια
• Σιαλόρροια (αφροί στο στόμα)
• Οίδημα χειλέων, προσώπου, αυτιών (πρήξιμο στο πρόσωπο)
• Κυάνωση γλώσσας (μπλε γλώσσα)
• Υπεραιμία στεφάνης, χωλότητες (τα ζώα κουτσαίνουν)
• Αυτοΐαση (συνήθως) ή θάνατος
• Αναπαραγωγικά προβλήματα (αγονιμότητα, τερατογενέσεις, αποβολές)

Η διάγνωση γίνεται με την κλινική εικόνα του ζώου, απομόνωση του ιού με εργαστηριακές-ορολογικές μεθόδους.

Θεραπεία για τη νόσο δεν υπάρχει, ωστόσο χρησιμοποιούνται φάρμακα για τις επιπλοκές της και την καταπολέμηση των κουνουπιών.

Προληπτικά για την αποφυγή της εξάπλωσης του καταρροϊκού πυρετού θα πρέπει σε όλες τις εκτροφές αιγοπροβάτων και βοοειδών να ληφθούν αμέσως μέτρα:

• Εφαρμογή εγκεκριμένων εντομοαπωθητικών σε όλα τα ευαίσθητα ζώα κυρίως στην ράχη (πρόβατα, γίδες, βοοειδή).

• Ψεκασμός των στάβλων με κατάλληλα εντομοκτόνα με ιδιαίτερη επιμονή στα υγρά σημεία (π.χ. ποτίστρες).

Τέλος, απαγορεύεται αυστηρά η μετακίνηση αιγοπροβάτων και βοοειδών χωρίς προηγούμενη συνεννόηση με την Κτηνιατρική Υπηρεσία και τα αρμόδια Κτηνιατρικά Γραφεία.

Eμβολιασμός των ζώων
Ο ιός έχει αναπτύξει μέχρι σήμερα 24+2 γνωστούς οροτύπους-στελέχη και κάθε ορότυπος αντιστοιχεί σε ομόλογο εμβόλιο. Στην Ελλάδα έχει εντοπιστεί το στέλεχος 4 και λιγότερα συχνά οι 1,9,16 ενώ στην Κεντρική Ευρώπη εμφανίστηκε και το 8. Το εμβόλιο, που παρασκευάζεται στην Ισπανία, αντιμετωπίζει τα στελέχη 4 και 2. Άρα, το εμβόλιο δεν θα έχει αποτέλεσμα σε κάποιο από τα υπόλοιπα στελέχη του (πλην των 2 και 4). Για να εξασφαλιστεί προστασία των ζώων ΔΕΝ αρκεί ο εμβολιασμός τους μια φορά. Ο εμβολιασμός πρέπει να γίνεται δύο φορές το χρόνο για τέσσερα χρόνια, ώστε να εξασφαλιστεί πλήρης ανοσία (για τα δυο μόνο αυτά στελέχη). Επομένως, το κόστος είναι αναμφίβολα μεγάλο χωρίς εγγυημένο αποτέλεσμα. Ωστόσο, είναι το μόνο όπλο που μένει για την ραγδαία εξάπλωση της νόσου και ακόμα δε διατίθεται στην ελληνική αγορά.

Οι κτηνοτρόφοι υποχρεούνται να ενημερώνουν το Τμήμα Κτηνιατρικής σε περίπτωση εμφάνισης κάποιων από τα προαναφερθέντα συμπτώματα και να τηρούν τα απαραίτητα υγειονομικά μέτρα, που ορίζονται από τις αρμόδιες Κτηνιατρικές Αρχές.

Καταγεγραμμένα κρούσματα στην Ελλάδα

Από το τμήμα Κτηνιατρικής της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής γνωστοποιείται ότι σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα όσον αφορά στα κρούσματα καταρροϊκού πυρετού των προβάτων, εμφανίστηκαν 50 και άνω επιβεβαιωμένες εστίες καταρροϊκού πυρετού σε μονάδες της ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης. Άμεσα αναμένονται τα αποτελέσματα των εργαστηριακών ελέγχων για 50 ακόμα περιπτώσεις, που κατά πάσα πιθανότητα θα είναι θετικές, αυξάνοντας τα κρούσματα στα 100 μόνο στη Μακεδονία και τη Θράκη.

Περισσότερο έχουν πληγεί οι νομοί Έβρου και Ροδόπης, όμως κρούσματα έχουν εντοπιστεί και στις πέντε περιφέρειες της χώρας.

Τα τελευταία κρούσματα που αναφέρονται είναι:

• Ένα κρούσμα στο Δήμου Μουζακίου, Καρδίτσας( 11-08-14)

• Ένα κρούσμα σε περιοχή του Δήμου Βοΐου, Κοζάνης(11-08-14)

• 7 στην Καστοριά (2 Χαλάρα,1 Άγιος Αντώνιος, 1 Λάγκα, 1 Ασπροκκλησιά, 1 Μελάνθιο,1 Νίκη)(08-08-14)
• Δύο κρούσματα στην Π.Ε. Πιερίας(08-08-14)
• Τρία στην Τοπική Κοινότητα Βήσσανης του δήμου Πωγωνίου, Ιωάννινα.(04-08-14)
• Τρία στα Άλωνα, Άνω Κλεινές και Κώττα της Π.Ε. Φλώρινας.(27-07-14)
• Έξι επιβεβαιωμένα κρούσματα στην Αχαΐα και δύο ακόμη στην Ηλεία.(31-07-14)
• Ένα στην Ευρυτανία.(25-07-14)
• Σε δύο περιοχές του Έβρου, στους οικισμούς Σιδηροχωρίου του Δήμου Σουφλίου και Δορικού του Δήμου Αλεξανδρούπολης.(25-07-14)
• Επιβεβαιώθηκε κρούσμα καταρροϊκού πυρετού στον Έβρο (14-07-14)

Το πρώτο κρούσμα εντοπίστηκε στις αρχές Ιουλίου στο Σουφλί και η εξάπλωση της ασθένειας είναι ραγδαία.

Εξάπλωση σε Βαλκάνια και Τουρκία

Ο καταρροϊκός πυρετός εξαπλώνεται σε Βουλγαρία και Τουρκία καθώς αναφέρθηκαν επιβεβαιωμένα κρούσματα.

Από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ορίζονται τα εξής:

Ζώνη Προστασίας περιλαμβάνει ολόκληρες τις περιφέρειες:

· Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης

· Κεντρικής Μακεδονίας

· Δυτικής Μακεδονίας

· Ηπείρου

· Δυτικής Ελλάδας

· Στερεάς Ελλάδας

· Θεσσαλίας (πλην των νήσων Σποράδων)

· Αττικής (συμπεριλαμβανομένης της Περιφερειακής Ενότητας Νήσων)

· Πελοποννήσου

Ζώνη Επιτήρησης περιλαμβάνει:

· Ολόκληρη την Περιφέρεια Ιονίων νήσων πλην της Περιφερειακής Ενότητας Κέρκυρας

· Τις νήσους Σποράδες

Προβληματισμός

O Καταρροικός πυρετός είναι το δεύτερο πλήγμα στην ελληνική κτηνοτροφία, μετά από τα κρούσματα της Ευλογιάς που σάρωσαν την Ελλάδα και δεν πρόλαβαν ακόμα να καταλαγιάσουν. Επιπροσθέτως, για να ενισχύσουν τον προβληματισμό έρχονται τα αποτελέσματα της ΕΛΣΤΑΤ (2011-2013) για το ζωικό κεφάλαιο, το οποίο φαίνεται να μειώνεται ανησυχητικά. Τα επίσημα στοιχεία που καταγράφηκαν είναι τα εξής:

• Αύξηση στον αριθμό βοοειδών κατά 0,6% το 2012 σε σχέση με το 2011 και μείωση κατά 4.6% το 2013 σε σχέση με το 2012. Συγκεκριμένα, ο αριθμός των βοοειδών ήταν 680.749 το 2011, 684.824 το 2012 και 653.432 το 2013.

• Μείωση στον αριθμό χοίρων κατά 1,8% το 2012 σε σχέση με το 2011 και κατά 6,2% το 2013 σε σχέση με το 2012. Συγκεκριμένα, ο αριθμός χοίρων ήταν 1.119.742 το 2011, 1.099.342 το 2012 και 1.031.441 το 2013.

• Μείωση στoν αριθμό προβάτων κατά 2,0% το 2012 σε σχέση με το 2011 και κατά 2,4% το 2013 σε σχέση με το 2012. Συγκεκριμένα, o αριθμός προβάτων ήταν 9.780.986 το 2011, 9.586.719 το 2012 και 9.356.144 το 2013.

• Μείωση στον αριθμό αιγών κατά 1,3% το 2012 σε σχέση με το 2011 και αύξηση κατά 3,5% το 2013 σε σχέση με το 2012. Συγκεκριμένα, ο αριθμός αιγών ήταν 4.295.864 το 2011, 4.238.515 το 2012 και 4.387.499 το 2013.

Εν κατακλείδι, είναι επιτακτική ανάγκη η ενημέρωση και η λήψη προληπτικών μέτρων για την προστασία του ζωικού κεφαλαίου καθώς επίσης και των κτηνοτρόφων της χώρας.

Παράρτημα

Υπάρχουν διάφορα διαθέσιμα εντομοαπωθητικά και εντομοκτόνα συμβουλευτείτε τον κτηνίατρο σας για την σωστή επιλογή τους. Για αποφυγή διαφήμησης δεν αναφέρονται σκευάσματα. Ωστόσο, οι κτηνοτρόφοι πρέπει να προσέχουν στις ενδείξεις του φαρμάκου να αναγράφεται ‘’ κατά των κουνουπιών, σκνίπας και άλλων αρθρόποδων’’. Επίσης, πρέπει να προσέχεται ο χρόνος αναμονής του φαρμάκου στα ζωικά προιόντα (γάλα, κρέας). Δραστικές ουσίες που καταπολεμούν αρθρόποδα, κουνούπια, σκνίπες είναι ενδεικτικά οι εξής: Cyphenothrin, Diflubenzuron, Alphacypermethrin, permethrin ,lambda-cyhalothrin κ.α.-