Εμβοές ή Βουητό στα αυτιά: Πρέπει ν' ανησυχώ;

Τι είναι οι εμβοές;

Το βουητό στα αυτιά (ή εμβοές, όπως ονομάζονται στην ιατρική ορολογία) είναι ακουστοί ήχοι που παράγονται από το σώμα μας  και προέρχονται από το εσωτερικό του κεφαλιού και όχι από κάποιο εξωτερικό ακουστικό ερέθισμα. Δεν αποτελούν νόσο αλλά ένα απλό σύμπτωμα το οποίο, ωστόσο, δεν θα πρέπει, σε καμία περίπτωση να αγνοείται.

Οι εμβοές ακούγονται διαφορετικά στον κάθε άνθρωπο που τις βιώνει. Για κάποιους, το βουητό είναι ένα κουδούνισμα, ή σφύριγμα, ένας θόρυβος  ή κρότος  στα  αυτιά. Για  κάποιους άλλους, μπορεί να μοιάζει σαν τα παράσιτα του ραδιοφώνου ή σαν τον ήχο του ψυγείου ή ακόμα και σαν να ακούει τζιτζίκια μέσα στα αυτιά του. Οι εμβοές μπορεί να ακούγονται στο ένα ή και τα δύο αυτιά ή στο κεφάλι του ανθρώπου, μπορεί να είναι συνεχόμενες ή περιοδικές.

Η έντασή τους ποικίλει, από την απλή αίσθηση θορύβου και μικροενόχληση (εμβοές ήπιας μορφής) μέχρι την έντονη δυσφορία, σε σημείο που οι ασθενείς να μην μπορούν να ζήσουν φυσιολογική ζωή (εμβοές σοβαρής μορφής). Αποτελούν μια κατά κανόνα δύσκολη κατάσταση στην οποία τα άτομα ταλαιπωρούνται, δεν μπορούν  να συγκεντρωθούν, να ηρεμήσουν ή να χαλαρώσουν. Η κατάσταση, μάλιστα, επιδεινώνεται σε ήσυχο περιβάλλον και ιδιαίτερα στον ύπνο, καθώς και κατά τη διάρκεια της ημέρας, η προσοχή διασπάται με τις διάφορες ασχολίες, ενώ οι έξωθεν ήχοι καθιστούν τις εμβοές λιγότερο αισθητές.

Συχνότητα εμφάνισης

Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό ανθρώπων στην εποχή μας παραπονιούνται για βουητό στα αυτιά. Περίπου ένας στους πέντε ανθρώπους αναφέρει περιστασιακές εμβοές, ενώ ένας στους διακόσιους έχει τόσο έντονες εμβοές, που διαταράσσεται η ποιότητα της ζωής του.  Η συχνότητα είναι μεγαλύτερη σε ασθενείς ηλικίας από 50 έως και 71 ετών, αν και μπορεί να παρουσιαστούν και σε νεότερα άτομα, ενώ οι άντρες ηλικίας άνω των 65 ετών προσβάλλονται πιο συχνά από τις γυναίκες της αντίστοιχης ηλικίας (12% έναντι 7%).

Πού οφείλονται οι εμβοές;

Υπάρχουν πολλές αιτίες που μπορούν να προκαλέσουν τις εμβοές. Συνήθως, οφείλονται σε παθήσεις του αυτιού. Η συχνότερη και απλούστερη αίτια εμβοών είναι η κατάληψη του έξω ακουστικού πόρου από κυψελίδα (κερί) ή ξένο σώμα, κάτι που διαγιγνώσκεται και αντιμετωπίζεται εύκολα από τον ειδικό γιατρό.

Επίσης, μπορεί να υπάρχει μόλυνση και φλεγμονή στο αυτί ή συσσώρευση υγρού πίσω από το τύμπανο (εκκριτική μέση ωτίτιδα). Στους ηλικιωμένους, η προοδευτική μείωση της ακοής λόγω ηλικίας (πρεσβυακουσία)  συχνά συνοδεύεται από εμβοές και ενδεχομένως, μάλιστα, να μην έχει γίνει αντιληπτή η πτώση της ακοής και οι εμβοές να αποτελέσουν την αφορμή για την ανάδειξη της. Στους νέους η πιο συχνή αιτία  είναι η έκθεση σε δυνατό θόρυβο.

Επιπλέον, περισσότερο επιρρεπείς στην εμφάνιση εμβοών είναι οι εργαζόμενοι οι οποίοι εκτίθενται σε δυνατούς ήχους (π.χ. μουσικοί, εργάτες). Σπανιότερες ωτολογικές παθήσεις που προκαλούν εμβοές είναι η ωτοσκλήρυνση, το σύνδρομο Μeniere, η αιφνίδια κώφωση και, τέλος, το ακουστικό νευρίνωμα (καλοήθης όγκος του ακουστικού νεύρου, που μεταφέρει τα ερεθίσματα από το εσωτερικό του αυτιού στον εγκέφαλο).

Άλλα μη ωτολογικά αίτια εμβοών είναι τα καρδιολογικά και αγγειολογικά προβλήματα, όπως η υπέρταση και η υπόταση, η αναιμία (κυρίως λόγω έλλειψης Βιταμίνης Β12), ο σακχαρώδης διαβήτης, ο υποθυρεοειδισμός και η χρήση ορισμένων φαρμάκων (ασπιρίνης, ψυχοφαρμάκων), καθώς και η χρόνια ή παρατεταμένη χρήση ορισμένων αντιβιοτικών (π.χ. Streptomycin). Διεγερτικές ουσίες, όπως η καφεΐνη, που περιέχεται στον καφέ, στην κόλα και στο τσάι, και η νικοτίνη, μπορούν, επίσης, να επιτείνουν τις εμβοές.

Οι συναισθηματικές διαταραχές, όπως η κατάθλιψη και το άγχος, είναι συχνά παρούσες σε ασθενείς που πάσχουν από εμβοές. Ποσοστό από 28% έως 60% των ασθενών που πάσχουν από σοβαρής μορφής εμβοές έχει αναφερθεί ότι παράλληλα πάσχουν από κατάθλιψη. Σπανιότερα, εμβοές μπορεί να παρουσιαστούν σε ασθενείς με κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, όγκους της κεφαλής και του τραχήλου.

Άλλοτε πάλι, ενώ γίνονται εκτεταμένες έρευνες, δεν εντοπίζεται καμιά αιτία που να προκαλεί τις εμβοές, οι οποίες χαρακτηρίζονται ως ιδιοπαθούς ή αγνώστου αιτιολογίας. Νευροφυσιολογικές έρευνες έχουν αποδείξει ότι οι εμβοές μπορεί να σχετίζονται με λειτουργικές αλλαγές του κεντρικού νευρικού συστήματος

Διάγνωση της αιτίας των εμβοών. Ποιες εξετάσεις πρέπει να γίνουν;

Οι αιτίες της πρόκλησης εμβοών πρέπει να διερευνώνται, ώστε να αποκλείονται οι σοβαρές παθήσεις, που μεταξύ άλλων εκδηλώνουν και εμβοές. Η ακριβής διάγνωση της αιτίας των εμβοών έχει μεγάλη σημασία, διότι κάποια από τα αίτια είναι θεραπεύσιμα, κάποια άλλα χρειάζονται γενικότερη αντιμετώπιση, ενώ ορισμένα ακόμη μπορεί να είναι επικίνδυνα.

Το πρώτο που πρέπει να κάνει όποιος συνειδητοποιεί ότι ακούει εμβοές, είναι να ζητήσει βοήθεια από τον αρμόδιο γιατρό. Ο Ωτορινολαρυγγολόγος θα ερευνήσει αν οι εμβοές οφείλονται σε παθολογικά αίτια των αυτιών ή άλλα γενικότερα παθολογικά αίτια. Επιβάλλεται πλήρης ωτολογική εξέταση η οποία περιλαμβάνει ωτοσκόπηση, μέρτηση της ακοής (ακουόγραμμα) και έλεγχο της καλής λειτουργίας των τυμπάνων (τυμπανομετρία και αντανακλαστικά του αναβολέα). Ειδικά οι ασθενείς με μονόπλευρες εμβοές πρέπει να υποβάλλονται σε εξονυχιστική διερεύνηση.

Σε κάποιες περιπτώσεις, ο ακτινολογικός έλεγχος κρίνεται απαραίτητος με εξετάσεις όπως η Μαγνητική ή Αξονική Τομογραφία Εγκεφάλου έσω ωτός, ο υπέρηχος καρωτίδων (Triplex) καθώς και οι αιματολογικές εξετάσεις (Γενική αίματος, Ζάχαρο, Θυροειδή). 

Αντιμετώπιση.  Πώς θεραπεύονται οι εμβοές;

Οι εμβοές μπορεί να είναι πολύ ενοχλητικές, αλλά δεν είναι επικίνδυνες, εφόσον ο ειδικός σάς έχει εξετάσει και έχει αποκλείσει κάθε σοβαρή αρρώστια.

Εξαιτίας του μεγάλου αριθμού των αιτίων των εμβοών υπάρχουν και πολλοί τρόποι αντιμετώπισής τους, καθώς και διάφορες θεραπείες, οι οποίες είναι ξεχωριστές για κάθε περίπτωση εμβοών. Εάν διαγνωστεί κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα στα αυτιά από τον γιατρό, η αντιμετώπισή του συνεπάγεται μείωση ή ακόμη και εξαφάνιση των εμβοών.

Είναι γεγονός, βέβαια, πως σε πολλές περιπτώσεις ανθρώπων δεν αναγνωρίζεται η ακριβής αιτία πρόκλησης εμβοών, και, επομένως, δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για την αντιμετώπισή τους. Παρόλα αυτά, καταγράφονται διάφορες μέθοδοι αντιμετώπισης των εμβοών που συχνά πετυχαίνουν ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα και προσφέρουν σημαντική ανακούφιση σ’ αυτούς τους ανθρώπους.

Ποικίλα είναι και τα διατροφικά συμπληρώματα (βιταμίνες, αντιοξειδωτικά), που χρησιμοποιούνται και, αν και δεν είναι πάντοτε αποτελεσματικά, μερικές φορές ελαττώνουν την ένταση των εμβοών.

Βασική για την αντιμετώπιση του προβλήματος είναι η θετική διάθεση προς αυτό. Η κατάθλιψη ή το άγχος μπορούν να επιδεινώσουν τα συμπτώματα και να φέρουν τον ασθενή σε ακόμα δυσχερέστερη θέση. Συνεπώς, θεραπείες που μπορούν να χαλαρώσουν τον ασθενή και να του δώσουν μια θετική διάθεση συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος.

Η πιο αποδοτική λύση στην περίπτωση που ένα άτομο παρουσιάζει βαρηκοΐα παράλληλα με τις εμβοές είναι το ακουστικό βαρηκοΐας. Ενισχύοντας τους ήχους του περιβάλλοντος με τη βοήθεια του ακουστικού επιτυγχάνεται η κάλυψη των εμβοών και η ανακούφιση των ασθενών.

Εάν, ωστόσο, οι εμβοές είναι τόσο δυνατές και ενοχλητικές και όλα τα παραπάνω μέσα δεν αποδίδουν, τότε είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί εξειδικευμένο ακουστικό το οποίο παράγει θόρυβο στοχεύοντας στην κάλυψη των εμβοών μέσω του τεχνητού ήχου. Ένας εναλλακτικός τρόπος είναι και οι συσκευές ηχοκάλυψης, οι οποίες παράγουν ήχους που «αποκρύπτουν» ή «σκεπάζουν» τις εμβοές. Μερικά άτομα προτιμούν τέτοιου είδους εξωτερικούς ήχους από το βουητό στο κεφάλι τους.

Χρήσιμες συμβουλές για την καταπολέμηση των εμβοών

Ø  Ισορροπημένη και Υγιεινή Διατροφή. Αποφύγετε καφέ, τσάι , τσιγάρο, coca cola καθώς και την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών. Επίσης, ελαττώστε το αλάτι στα φαγητά.

Ø  Διακοπή καπνίσματος.  Το κάπνισμα επιβαρύνει τη μικροκυκλοφορία των αιμοφόρων αγγείων.

Ø   Συχνός έλεγχος της αρτηριακής πίεσης. Σε περίπτωση αρτηριακής πίεσης, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για να την ρυθμίσετε.

Ø  Καθημερινή άσκηση και φυσική δραστηριότητα. Η καλή φυσική κατάσταση βελτιώνει το κυκλοφορικό σύστημα.

Ø  Αποφυγή έκθεσης σε δυνατούς ήχους και θορύβους. Στην περίπτωση που αυτό δεν είναι δυνατόν, πρέπει να λαμβάνονται μέτρα προστασίας από τους θορύβους.

Ø  Αποφυγή στρες και κατάθλιψης. Η μείωση της εκδήλωσης στρεσογόνων καταστάσεων προστατεύει από την εκδήλωση εμβοών.

Dr Ιωάννης Μουμουλίδης

Χειρουργός ΩΡΛ

Διδάκτωρ πανεπιστημίου Aberdeen, Μεγ. Βρετανίας