Είναι ηθική και νόμιμη η χρήση σπέρματος νεκρού συζύγου για τεκνοποίηση;

Πολλά γράφονται τον τελευταίο καιρό για την Μεταθανάτια Ανάκτηση Σπέρματος (ΜΘΑΣ) αφού οι αιτήσεις χρήσης κρυοσυντηρημένων δειγμάτων σπέρματος από συζύγους που έχουν αποβιώσει πληθαίνουν.

Ανάλογα με τη χώρα οι απόψεις και πρακτικές χρήσης τέτοιων δειγμάτων είναι διαφορετικές και πολλές φορές αποπροσανατολίζουν ή δημιουργούν επιπλέον ηθικά ζητήματα.

Όταν δεν υπάρχει κατάλληλο νομικό πλαίσιο, όπως πχ στις ΗΠΑ, το κάθε νοσοκομείο θα πρέπει να εφεύρει τους δικούς τους κανονισμούς ώστε να χειριστούν τόσο ευαίσθητες διαδικασίες.

 Ευτυχώς στην Ελλάδα υπάρχει ο νόμος 3305/2005 για την εφαρμογή της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής αλλά και το άρθρο 1457 του αστικού κώδικα(ΑΚ) που μας δίνουν σαφείς οδηγίες για τον τρόπο που πρέπει να λειτουργούμε σε ανάλογες καταστάσεις.

Σύμφωνα με το άρθρο 7 του νόμου 3305 κάθε  κρυοσυντήρηση γεννητικού υλικού, όπως είναι άλλωστε και το δείγμα σπέρματος, «πραγματοποιείται κατόπιν έγγραφης συναίνεσης των προσώπων που τα καταθέτουν, σύμφωνα με το άρθρο 1456 του αστικού κώδικα (ΑΚ)».

Αυτό σημαίνει ότι αν πρόκειται για έγγαμο ζεύγος απαιτείται η συναίνεση και των δύο συζύγων. Αν πρόκειται για συντρόφους σε ελεύθερη συμβίωση (άγαμο ζεύγος) επιπρόσθετα απαιτείται συμβολαιογραφική πράξη συναίνεσης όπως και για οποιαδήποτε άλλη πράξη Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής. Στο ίδιο έγγραφο, τα εν λόγω πρόσωπα οφείλουν να δηλώσουν για την τύχη του κρυοσυντηρημένου γενετικού υλικού.

Σύμφωνα με το άρθρο 1457 του ΑΚ η τεχνητή γονιμοποίηση μετά το θάνατο του συζύγου ή του άνδρα με τον οποίο η γυναίκα συζούσε σε ελεύθερη ένωση επιτρέπεται με δικαστική άδεια μόνο εφ’ όσον συντρέχουν σωρευτικώς οι εξής προϋποθέσεις:          

α) Ο σύζυγος ή ο μόνιμος σύντροφος της γυναίκας να έπασχε από ασθένεια που συνδέεται με πιθανό κίνδυνο στειρότητας ή να υπήρχε κίνδυνος θανάτου του                    

β) Ο σύζυγος ή  ο  μόνιμος σύντροφος  της γυναίκας  να είχε συναινέσει  με συμβολαιογραφικό  έγγραφο και στη μεταθανάτια τεχνητή γονιμοποίηση.

Στο Κέντρο Εξωσωματικής Αθηνών είχαμε ένα ανάλογο περιστατικό. Η σύζυγος μετά τον θάνατο του συζύγου της έκανε αίτηση χρήσης του κρυοσυντηρημένου δείγματος σπέρματος  στην Ελληνική διακαιοσύνη. Το δικαστήριο αφού εξέτασε  ότι υπήρχαν υπογεγραμμένα όλα τα έντυπα συναινέσεων στην τράπεζα κρυοσυντήρησης καθώς και η συμβολαιγραφικά τεκμηριωμένη επιθυμία του εκλιπόντος για μεταθανάτια τεχνητή γονιμοποίηση αλλά και άλλες παράμετροι (όπως η ηλικία της συζύγου) έκανε δεκτή την αίτηση.

Όμως όρισε αυστηρά ότι η τεχνητή γονιμοποίηση έπρεπε να διενεργηθεί  μετά την πάροδο έξι μηνών και πριν από τη συμπλήρωση διετίας από το θάνατο του άνδρα, όπως ρητά ορίζει το άρθρο 1457.

Αυτή την περίοδο τη θεωρώ ιδιαίτερα σημαντική τόσο για τη γυναίκα που θα κυοφορήσει το παιδί του εκλιπόντος συζύγου της αλλά, και πρωτίστως ίσως, για το παιδί που θα γεννηθεί.

Δρ. Βασίλειος Αθανασίου Μαιευτήρας - Χειρουργός Γυναικολόγος, MD, Ph.D. Επιστημονικός Διευθυντής του Κέντρου Εξωσωματικής Αθηνών