Κωνσταντινούπολη: Δις Παγκόσμια Πρωτεύουσα

Γράφει ο Βαγγέλης Τσούκας

Η Κωνσταντινούπολη αποτελεί ένα από τα πολιτιστικά κέντρα της παγκόσμιας ιστορίας. Είναι κτισμένη γύρω από το κανάλι του Βοσπόρου που ενώνει τη Μαύρη Θάλασσα με τη θάλασσα του Μαρμαρά και το Αιγαίο πέλαγος και διαθέτει πληθώρα λόφων που την καθιστούν ιδανική για κάθε
είδους λειτουργία: εμπορική, καλλιτεχνική, στρατιωτική ή πολιτική. Από την ίδρυσή της περί το 600 π.Χ. ήταν γνωστή ως Βυζάντιο ενώ τον 4ο μ.Χ. αιώνα ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος την αναμόρφωσε και την επεξέτεινε δίνοντάς της το όνομα του, το οποίο έφερε για τους επόμενους αιώνες μέχρι πριν από 100 περίπου χρόνια όταν ο Μουσταφά Κεμάλ το άλλαξε σε Ιστάνμπουλ που προέρχεται από την έκφραση "Εις την Πόλη".

Η Κωνσταντινούπολη αποτέλεσε το πιο σημαντικό παγκόσμιο κέντρο του Μεσαίωνα καθώς υπήρξε πρωτεύουσα δύο μεγάλων αυτοκρατοριών της εποχής, της Βυζαντικής και της Οθωμανικής. Το Βυζάντιο ήταν υπαρκτό για πάνω από 1000 χρόνια αλλά βρέθηκε στην ακμή του περίπου από το 500 μέχρι το 750 μ.Χ., οπότε και κατασκευάστηκαν μοναδικά μνημεία όπως η εκκλησία της Αγίας Σοφίας και τα "Αιώνεια Τείχη" της πόλης. Το 1453 την κατέλαβε ο Σουλτάνος Αχμέντ ΙΙ και μετατράπηκε σε πρωτεύουσα της Οθωμανίας (αν επιχειρήσουμε έναν μονολεκτικό ορισμό της) η οποία ήκμασε μέχρι τα μέσα του 17ου αιώνα, οπότε και άρχισε η σταδιακή διάλυσή της. Και οι δύο με κέντρο την Κωνσταντινούπολη αποτέλεσαν μια σημαντική γέφυρα μετάβασης από τον Αρχαίο στο σύγχρονο πολιτισμό με τις θετικές και αρνητικές επιδράσεις τους στα Κλασικά γράμματα, έργα και παραδόσεις. Επίσης η πόλη διαδραμάτισε περισσότερο από κάθε άλλη περιοχή τον πιο σημαντικό ρόλο στη σύγχρονη Ελληνική ιστορία. Εκεί γεννήθηκε και μεγαλούργησε η Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία της οποίας έδρα παραμένει μέχρι σήμερα μετά από την αμετάκλητη απαίτηση των Ελλήνων. Στη συνοικία που λέγεται Φανάρι βρίσκεται το Οικουμενικό Πατριαρχείο και πλήθος άλλων σημαντικών κεντρών όπως η Μεγάλη του Γένους Σχολή. Παράλληλα, εδώ και αιώνες υπήρξε η πηγή μεγάλου μέρους της λαϊκής παράδοσης, των ηθών και εθίμων καθώς και της ελληνικής νοοτροπίας, τα οποία αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της σημερινής χώρας.

Επειδή σε μία μεγάλη έκταση γύρω της υπήρχαν μόνο επαρχίες και χωριά, ήταν αρκετό να καλείται απλά με το όνομα "Πόλη". Εκτός από τη στρατηγική θέση της ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή, διαθέτει και ένα μοναδικό τοπίο: μοιάζει με ένα είδος νησιού στο οποίο όμως η ξηρά περικλείει τη θάλασσα. Εδώ και 100 χρόνια έχει απωλέσει πλήρως την παλαιά αίγλη της και αποτελεί μόνο το κέντρο της αναπτυσσόμενης Τουρκικής οικονομίας. Σίγουρα, κάποτε η παγκόσμια κορυφή θα επιστρέψει σε αυτήν και η ίδια στην Ελλάδα.