Η Φυσιολογία του Οργανισμού - Μέρος 1ο

Γράφει ο Βαγγέλης Τσούκας

Ο ανθρώπινος, όπως και κάθε ζωντανός, οργανισμός λειτουργεί σε δύο επίπεδα: το βιολογικό-μεταβολικό, που αφορά στην ανταλλαγή ύλης με το περιβάλλον και την παραγωγή χρήσιμης ενέργειας και το κοινωνικό-συμπεριφορικό που εξετάζει τηλειτουργία της νόησης και κίνησης και οδηγεί στην παρατηρούμενη συμπεριφορά. Στο παρόν άρθρο θα αναφερθεί συνοπτικά το πρώτο επίπεδο.

Ο οργανισμός μπορεί να αναπαρασταθεί ως μια χημική μηχανή η οποία δέχεται τροφή και οξυγόνο, τα επεξεργάζεται κατάλληλα, παράγει ενέργεια για τη λειτουργία και συντήρηση των διαφόρων οργάνων και εξάγει τα περιττά απόβλητα. Η ανταλλαγή ύλης πραγματοποιείται δια μέσου ειδικών μεμβρανών που παρεμβάλλονται ανάμεσα στο περιβάλλον και το εσωτερικό του οργανισμού και οι οποίες είναι:

1) το πεπτικό σύστημα, με το οποίο γίνεται η απορρόφηση τροφής μετά από διάσπασή της σε στοιχειώδεις ενώσεις καθώς και η αποβολή των στερεών περιττωμάτων
2) το ουροποιητικό σύστημα, με το οποίο γίνεται η αποβολή υγρών και αλάτων

Η διακίνηση ουσιών εντός του οργανισμού πραγματοποιείται δια μέσου του αίματος και της λέμφου που περιέχονται στο κυκλοφορικό σύστημα και ανακυκλώνονται μεταξύ της καρδιάς και κάθε σημείου του σώματος. Παράλληλα, το  ανοσοποιητικό σύστημα επιτηρεί και προστατεύει από την εισβολή ξένων στοιχείων. Μέσα σε κάθε κύτταρο συμβαίνει η τελική επεξεργασία βιοχημικών ενώσεων, η οποία συνολικά ονομάζεται μεταβολισμός και αποτελείται από δύο παράλληλα στάδια: την καύση ουσιών με τη χρήση οξυγόνου, που ονομάζεται καταβολισμός, και τον σχηματισμό σύνθετων μορίων και δομών με σκοπό την αύξηση, που ονομάζεται αναβολισμός. Ιδιαίτερα έντονη μεταβολική δραστηριότητα επιτελείται στα κύτταρα του ήπατος (συκώτι) το οποίο μπορεί να θεωρηθεί ο χημικός αντιδραστήρας του σώματος. Όλα τα όργανα και οι ιστοί βρίσκονται στρατηγικά και συμπαγώς τοποθετημένα μέσα στο θώρακα και την κοιλιά.
3) το αναπνευστικό σύστημα, με το οποίο γίνεται η πρόσληψη του οξυγόνου και η έξοδος του διοξειδίου του άνθρακα
4) το δέρμα, το οποίο δρα κυρίως προστατευτικά και επιτρέπει ελάχιστη ανταλλαγή ουσιών

Η επιφάνεια των τριών πρώτων συστημάτων αυξάνεται δραματικά με ειδική μορφολογία. Για παράδειγμα το πεπτικό σύστημα έχει συνολικό μήκος 9 μέτρων και διαθέτει πολυάριθμες πτυχώσεις με αποτέλεσμα η επιφάνειά του να καλύπτει έκταση 200 τ.μ.

Το παραπάνω μεταβολικό σύστημα βρίσκεται υπό συνεχή και στενό έλεγχο, τόσο από τοπικούς μηχανισμούς, όσο και συστηματικά δια μέσου των ορμονών και του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Μία σειρά εσωτερικών αισθητήρων ανιχνεύουν κάθε στιγμή τα επίπεδα ουσιών, τη θερμοκρασία και άλλες παραμέτρους και αντιδρούν κατάλληλα σε κάθε μεταβολή, με σκοπό τη διατήρησή τους σε ορισμένα φυσιολογικά όρια. Οι μηχανισμοί αυτοί, ανάλογα με την περίσταση, άλλοτε είναι πανίσχυροι, όπως αποδεικνύεται από τις ακραίες συνθήκες επιβίωσης που έχουν καταγραφεί, και άλλοτε καταρρέουν οδηγώντας στην ανάπτυξη νόσου.-