Ο Πόλεμος - Μέρος 2ο: Πράξη

Γράφει ο Βαγγέλης Τσούκας

Αναμφισβήτητα η χειρότερη εμπειρία της ζωής ενός ανθρώπου είναι ο πόλεμος. Τα γεγονότα που μπορεί να προκληθούν κατά τη διάρκειά του είναι ανεξέλεγκτα, δεν μπορούν να προβλεφθούν και ξεπερνούν τα όρια της ανθρώπινης αντοχής, ενώ τα ψυχικά και σωματικά τραύματα παραμένουν ανεξίτηλα για πολύ καιρό. Ο Πρώσος πολιτικός Otto von Bismark, για να υπογραμμίσει τις συνθήκες που επικρατούν, είπε ότι "ποτέ δεν λέγονται τα περισσότερα ψέματα παρά μετά από κυνήγι, πριν από εκλογές και κατά τη διάρκεια πολέμου".


Η Ευρώπη, ως λίκνο πληθώρας πολιτισμών και γλωσσών, έχει γνωρίσει αναρίθμητους πολέμους στην ιστορία της. Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα συνέβησαν επαναλαμβανόμενες συρράξεις μεταξύ κυρίαρχων κρατών, οι οποίες συνήθως προέκυπταν είτε από τον μονάρχη, είτε από τον θρησκευτικό ηγέτη. Στην πρώτη περίπτωση όταν κάποιος βασιλιάς ή τοπικός άρχοντας επιθυμούσε άμεση αύξηση του πλούτου και επέκταση της κυριαρχίας του, κήρυττε τον πόλεμο εναντίον της γείτονος χώρας με σκοπό να αλώσει την περιουσία της. Οι πόλεμοι λόγω ιδεολογίας διεξάγονταν ανάμεσα σε λαούς με διαφορετικές θρησκείες ή διαφορετικές μορφές Χριστιανικής πίστης και πρακτικής, όπως πχ. οι Σταυροφορίες. Με την εξέλιξη της επιστήμης και τεχνολογίας προέκυψαν δύο φαινόμενα με καθοριστική επίδραση στις μεθόδους και τους σκοπούς διεξαγωγής των πολέμων: η αύξηση της καταστροφικής ισχύος των όπλων και η συγκέντρωση της εξουσίας σε υπερεθνικά κέντρα της νέας αστικής τάξης. Η ανατροπή του παλαιού βασιλικού-φεουδαρχικού καθεστώτος έγινε με ιστορικές εμφύλιες διαμάχες σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου με τη μορφή Επανάστασης, όπως πχ. η Γαλλική, η Ρωσική, η Ελληνική και η Κινεζική. Στη Νέα Παγκόσμια Τάξη που ανέτειλε σταδιακά τους τελευταίους αιώνες έλαβαν χώρα οι μεγαλύτεροι πόλεμοι στην ιστορία μεταξύ απομακρυσμένων περιοχών, με αποκορύφωμα τους δύο πραγματικά Παγκόσμιους με εκατομμύρια θύματα στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Τόσο η τραγική εμπειρία που αποκομίσθηκε από τους τελευταίους, όσο και η αξιοποίηση της πυρηνικής ενέργειας για στρατιωτικούς σκοπούς οδήγησαν σε μια σχετικά μακρά περίοδο ειρήνης και ασφάλειας εδώ και 70 χρόνια, καθώς προέκυψε ο κίνδυνος αφανισμού του ανθρώπινου είδους. Στο σύγχρονο κόσμο κεντρικό ρόλο διαδραματίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής που προκαλούν και εμπλέκονται σε αφύσικες διαμάχες με αδύναμα περιφερειακά έθνη, όπως πχ. ορισμένα Αραβικά, με σκοπό συγκεκριμένα γεωπολιτικά και διεθνή οικονομικά συμφέροντα ή απλά για διασκέδαση άγριων ενστίκτων.

Επειδή η ιδέα της μόνιμης παγκόσμιας ειρήνης αποτελεί πρακτικά ουτοπία, ο στρατός για μία χώρα είναι αναγκαίος, οφείλει όμως να βασίζεται σε ίδια κεφάλαια και αυτάρκη παραγωγή όπλων και όχι σε εξωγενείς πηγές, οπότε ουσιαστικά καθίσταται εξαρτημένος και άχρηστος. Σήμερα ο εξοπλισμός των μικρών περιφερειακών κρατών, όπως η Ελλάδα, προέρχεται από τις διεθνείς ανεπτυγμένες βιομηχανίες με εκτεταμένο χρηματισμό πολιτικών προσώπων και επιβάρυνση του δημοσίου προϋπολογισμού. Εξάλλου οι σύγχρονοι πόλεμοι δεν είναι φυσικοί αλλά οικονομικοί και πολιτιστικοί, στους οποίους το ισχυρότερο όπλο ενός έθνους είναι η παιδεία των μελών του.