Η Γενοκτονία των Αρμενίων

Γράφει ο Βαγγέλης Τσούκας

Το Αρμενικό έθνος έχει ιστορία χιλιάδων ετών και σήμερα αποτελεί ένα μικρό κράτος που εδρεύει στην περιοχή του Καυκάσου. Αναφέρεται ως το πρώτο κράτος που υιοθέτησε επίσημα τον Χριστιανισμό τον 3ο μ.Χ. αιώνα. Παρουσιάζει αρκετές ενδιαφέρουσες παραλληλίες με την Ελλάδα, ώστε να θεωρείται το συμμετρικό της από την άλλη πλευρά της Τουρκίας, καθώς κατά τους τελευταίους αιώνες ομοιάζει με αυτήν ιστορικά, πολιτιστικά και ανθρωπολογικά.


Κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας οι Αρμένιοι κατοικούσαν ως μειονότητα κυρίως στην Ανατολία (ανατολική Τουρκία), όπως περίπου οι Έλληνες στα δυτικά παράλια, τους προσφέρονταν, όμως, λιγότερες διευκολύνσεις από τους τελευταίους. Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα η Αυτοκρατορία αργά αλλά σταθερά κατέρρεε, ενώ οι μεγάλες διεθνείς δυνάμεις ωθούσαν την ταχεία παρακμή της, επιθυμώντας να την εντάξουν στη νέα Παγκοσμιοποιημένη εξουσία. Οι εθνικιστές Νεότουρκοι, που ανέλαβαν την εξουσία μετά τον Σουλτάνο και πριν τον Κεμάλ, αντέδρασαν ενστικτωδώς στην απώλεια του παλαιού γοήτρου τους με αποφάση επίθεσης εναντίων των μειονοτήτων. Αιφνιδιαστικά το 1914, και μεσούντος του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου, σε πολλές πόλεις της Τουρκίας έγινε βίαιη και απάνθρωπη εκκαθάριση όλων των Αρμένιων ανδρών, ενώ ο υπόλοιπος πληθυσμός ωθήθηκε προς τα νότια, σε ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή με τα πόδια στην έρημο κατά μήκος του Ευφράτη ποταμού μέχρι τη Συρία. Η επίσημη αιτιολογία ήταν ότι η μειονότητα αποτελούσε εσωτερικό κίνδυνο και απειλή, παρόλο που, στην πραγματικότητα, η συμβίωση ήταν απολύτως ειρηνική. Για δύο χρόνια Τούρκοι εγκληματίες επιτίθεντο, βίαζαν και σκότωναν γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένους που ήταν ήδη αποδεκατισμένοι από την πείνα. Εκατοντάδες αυτόπτες μάρτυρες, όπως Γερμανοί μηχανικοί του σιδηροδρόμου της Βαγδάτης, είδαν και ανέφεραν το γεγονός στη Δύση, η οποία όμως δεν προχώρησε σε καμία ενέργεια, είτε γιατί ήταν απασχολημένη με τον Μεγάλο Πόλεμο, είτε γιατί δεν επιθύμησε να προστατεύσει έναν Ορθόδοξο Χριστιανικό λαό, όπως, επίσης, έπραξε με τις περιπτώσεις του Πόντου και, πρόσφατα, της Βοσνίας. Υπολογίζεται ότι μέχρι το τέλος του 1915 εξαφανίστηκαν μεταξύ 1 και 1,5 εκατομμυρία Αρμένιοι, αφήνοντας τελικά πληθυσμό 250.000, πολλοί εκ των οποίων αποδήμησαν στο εξωτερικό. Αργότερα τρεις Τούρκοι στρατηγοί, οι οποίοι κατέφυγαν στη Γερμανία, κρίθηκαν ένοχοι και θανατώθηκαν ως ένδειξη επιφανειακής τιμωρίας. Πολλοί ιστορικοί εντάσσουν στην ίδια πολιτική και την Μικρασιατική καταστροφή που ακολούθησε λίγα χρόνια αργοτερα. Η λέξη Γενοκτονία επινοήθηκε το 1943 από τον νομικό Raphael Lemkin για να περιγράψει το Αρμενικό γεγονός. Μέχρι σήμερα η επίσημη Τουρκική κυβέρνηση το αρνείται, το αποσιωπεί ή παίζει με λέξεις και αριθμούς. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ιδιαίτερη ευαισθησία και πολλά έθνη, όπως και ο ΟΗΕ, αναγνωρίζουν επίσημα την πραγματικότητα και το μέγεθος του εγκλήματος, προβαίνοντας σε ενέργειες ανάμνησης και πρόληψης. Στην Ελλάδα η άρνησή του διώκεται ποινικά με φυλάκιση έως τρία έτη.
Πριν από έναν αιώνα πραγματοποιήθηκαν σε ολόκληρη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων των Βαλκανίων, συνταρακτικά γεγονότα, που καθόρισαν το σημερινό καθεστώς. Ιδιαίτερα, η Ελλάδα γνώρισε αλλεπάλληλες αλλαγές, όπως η απελευθέρωση περιοχών με τους ηρωϊκούς Βαλκανικούς πολέμους, αλλά και η απώλεια της Μικράς Ασίας. Ωστόσο, ελάχιστη ανάμνηση αυτών παραμένει σήμερα: ενώ σχεδόν κάθε ημέρα όφειλε να αποτελεί επέτειο κάποιου σημαντικού γεγονότος, τα περισσότερα αποσιωπούνται και μόνο ελάχιστα αναδεικνύονται και επιλέχθηκαν να εορτάζονται συμβολικά ως αργίες. Σίγουρα, το 2021 το έθνος θα "ξεχάσει" τι συνέβει 100 χρόνια πριν. Η ιστορια, οταν ειναι προσφατη, αποτελεί ταμπού, ενώ όταν παλιώνει αρκετά γίνεται αδιάφορη σαν παραμύθι.


ΥΓ. Πριν από λίγες ημέρες στην Τουρκία πραγματοποιήθηκε πολύνεκρο τρομοκρατικό χτύπημα, το οποίο διαθέτει παρόμοια χαρακτηριστικά: υπόγεια υποκίνηση από την κυβέρνηση και στόχευση συγκεκριμένων μειονοτικών ομάδων.