Αποκαλυπτήρια μνημείου των Ρώσων στρατιωτών στη Φλώρινα

Τα αποκαλυπτήρια μνημείου στη μνήμη των Ρώσων στρατιωτών που πολέμησαν στο Μακεδονικό Μέτωπο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου πραγματοποιήθηκαν το Σάββατο 19 Δεκεμβρίου 2015 στην πόλη της Φλώρινας.

Το μνημείο τοποθετήθηκε από τον Δήμο Φλώρινας στην πλατεία Μαραθώνος, η οποία βρίσκεται στη συμβολή των οδών Αρριανού-Κοζάνης-Βογατσικού-Γρεβενών, και αποτελεί δωρεά του Προξενείου της Ρωσικής Ομοσπονδίας στη Θεσσαλονίκη.

Η τοποθέτηση του μνημείου πραγματοποιήθηκε με ομόφωνη απόφαση της Δημοτικής Κοινότητας Φλώρινας, της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής και του Δημοτικού Συμβουλίου Φλώρινας, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την άφιξη των δυνάμεων της Αντάντ στη Θεσσαλονίκη και το άνοιγμα του Μακεδονικού μετώπου του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Το έργο φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη κ. Γιώργο Κικώτη και απεικονίζει έναν ανδριάντα του Ρώσου στρατιώτη με φόντο μια μαρμάρινη στήλη με το έμβλημα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και σπαθί διασταυρωμένο με κλαδί φοίνικα και έχει ύψος 3,50μέτρα.

Παρόντες κατά τα αποκαλυπτήρια του μνημείου ήτανo Μητροπολίτης Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας κ. Θεόκλητος, ο οποίος τέλεσε και την επιμνημόσυνη δέηση, ο Δήμαρχος Φλώρινας κ. Γιάννης Βοσκόπουλος, ο Γενικός Πρόξενος της Ομοσπονδίας στη Ρωσία κ. ΑλεξέιΠοπόβ, ο Στρατιωτικός ακόλουθος της Ρώσικης Πρεσβείας κ. ΜοζάγιεφΓκενάντι, ο Αντιπεριφερειάρχης κ. Τσώτσος Παύλος εκπρόσωπος της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, ο Αντιπεριφερειάρχης Φλώρινας κ. Στέφανος Μπίρος, ο Δήμαρχος Πρεσπών κ. Πασχαλίδης Παναγιώτης, ο Διοικητής του 1ου Συντάγματος Πεζικού κ. Γκίκας Φώτιος, ο Διευθυντής της Αστυνομικής Διεύθυνσης Φλώρινας κ. Δημήτριος Χήρας, ο Διοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Φλώρινας κ. Σπυρίδης Χρήστος, ο Διοικητής της 3ης ΜΣΕΠ Κατσαντώνης Βασίλειος, η πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Φλώρινας κα Μούσιου-Μυλωνά Όλγα, οι αντιδήμαρχοι του Δήμου Φλώρινας, ο πρόεδρος της Δημοτικής Κοινότητας Φλώρινας κ. Μουρατίδης Νικόλαος, ο ιερέας του Ιερού Ναού του Σαρόφ της Ιεράς Μητροπόλεως Νεαπόλεως& Σταυρουπόλεως, π. Λέων Ευφραιμίδης, ο πρόεδρος του ομίλου «Mouzenidis Group» κ. ΜουζενίδηςΜπόρις, ο πρόεδρος της Παμμακεδονικής Ένωσης Ελλάδας-Αυστραλίας, κ. Χρυσανθόπουλος, ο αντιπρόεδρος της Ελληνορωσικής Συμμαχίας Κινήματος, κ. Κωτσαϊλίδης και εκπρόσωποι της Ομοσπονδίας Επαγγελματιών & Εμπόρων Ν. Θεσσαλονίκης, του Συνδέσμου Επιχειρηματιών Ελλάδας, της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων Ρωσίας και του Φιλανθρωπικού Ιδρύματος «Ιβάν Σαββίδης», του Κινήματος Συνεχιστών του Καποδίστρια Θεσσαλονίκης, της Κοινωνίας-Πολιτικής Παράταξης Συνεχιστών του Καποδίστρια Φλώρινας, δημοτικοί και περιφερειακοί σύμβουλοι, εκπρόσωποι ομοσπονδιών και συνδέσμων ελληνορωσικής φιλίας και πολίτες .

Ο Δήμαρχος Φλώρινας κ. Γιάννης Βοσκόπουλος κατά την ομιλία του είπε:

«Φέτος συμπληρώνονται εκατό χρόνια από την άφιξη των δυνάμεων της Αντάντ στη Θεσσαλονίκη και το άνοιγμα του Μακεδονικού μετώπου του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η 2η ειδική Ταξιαρχία Πεζικού της Ρωσίας μαζί με την 57^η και 156^η γαλλική Μεραρχία έλαβε μέρος στην επίθεση κατά της Φλώρινας, που την είχαν καταλάβει οι Βούλγαροι σε επίθεσή τους. Στην επίθεση που επιχειρήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 1916 κατελήφθησαν μια σειρά από οχυρωμένα υψώματα, ανοίγοντας με αυτόν τον τρόπο την άμυνα των Βούλγαρων.

Εκατό χρόνια μετά, ο Δήμος Φλώρινας σε συνεργασία με το Γενικό Προξενείο της Ρωσίας στη Θεσσαλονίκη, ως ελάχιστο φόρο τιμής στη μνήμη των πολεμιστών του Ρωσικού Εκστρατευτικού Σώματος στην περιοχή μας, προέβη στην τοποθέτηση Μνημείου, τα αποκαλυπτήρια του οποίου κάνουμε σήμερα.

Ένα μνημείο, το οποίο θα συμβάλλει στη διαφύλαξη και προστασία της ιστορικής μας μνήμης, από την οποία οφείλουμε να διδαχθούμε το ψυχικό σθένος και των ηρωισμό των προγόνων μας και να αντλήσουμε δύναμη, για να αντιμετωπίσουμε τις σημερινές δυσκολίες.

Με μεγάλη μας χαρά λοιπόν, δεχτήκαμε την πρόταση του Προξένου της Θεσσαλονίκης και φίλου της Φλώρινας, κ. ΑλεξέιΠοπόβ για την τοποθέτηση μνημείου για τους Ρώσους στρατιώτες του Μακεδονικού μετώπου, το οποίο αποτελεί εξ ολοκλήρου προσφορά του Προξενείου και το οποίο φιλοτεχνήθηκε από τον εξαίρετο γλύπτη κύριο Γιώργο Κικώτη.

Τα σημερινά αποκαλυπτήρια του αγάλματος αποτελούν ένα ακόμα δείγμα της εξαιρετικής συνεργασίας που έχει η περιοχή της Φλώρινας με τον ρωσικό λαό, και είναι ένα ακόμα άνοιγμα για την εξέλιξη και επέκταση της συνεργασίας αυτής. Ήδη, σε προφορική μας συνεννόηση με τον κύριο Πρόξενο έχουμε συζητήσει για την αδελφοποίηση του Δήμου μας, με αντίστοιχους της Ρωσίας, γεγονός το οποίο θα συμβάλλει σημαντικά στην ανάπτυξη και των εμπορικών μας σχέσεων.

Κυρίες και κύριοι,

Η παρουσία μας σήμερα εδώ τιμάει τη μνήμη των πεσόντων στρατιωτών που πολέμησαν για την πατρίδα μας και αποτελεί ένα δείγμα ότι η Φλώρινα τιμάει τον τόπο της, τιμάει τους νεκρούς της.

Και αυτό μας κάνει πραγματικά υπερήφανους.

Σας ευχαριστώ πολύ».

Ακολούθησε η ομιλία του Γενικού Προξένου της Ρωσικής Ομοσπονδίας στη Θεσσαλονίκη, κυρίου ΑλεξέιΠοπόβ, ο οποίος είπε:

«Οι Ιόνιες νήσοι, το Μεσολόγγι, το Ναβαρίνο, τα Κύθηρα, τα νησιά του ΑιγαίουΠελάγους, η Μακεδονία και η Θράκη – θα μπορούσαμε να πούμε πως δεν υπάρχειπεριοχή στην Ελλάδα όπου δεν πολέμησαν και δεν χύθηκε το αίμα των ΡώσωνΣτρατιωτών, οι οποίοι αγωνίστηκαν πάντα ως σύμμαχοι, προστάτες και αρωγοίτου φίλου και ομόθρησκου Ελληνικού λαού.

Ανάμεσα σε αυτά τα μέρη που συνδέονται στενά με την ιστορία των σχέσεων μεταξύ των χωρών μας, συγκαταλέγεται και η Φλώρινα. Ειδικά σε αυτά τα μέρη,

οι ρώσικες ταξιαρχίες προχώρησαν, το Σεπτέμβριο του 1916, στις πρώτες

επιτυχείς πολεμικές επιχειρήσεις τους στο Μακεδονικό Μέτωπο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, συμβάλλονταςουσιαστικά στην προέλαση των συμμάχων, των Σέρβων, των Γάλλων και τωνΡώσων, προς την πόλη Μοναστήρι, η οποία κατελήφθη τελικά από τους ίδιους το Νοέμβριο 1916. Ωστόσο, οι ρώσικες ταξιαρχίες υπέστησαν εδώ και τις πρώτεςμεγάλες απώλειες σε νεκρούς και τραυματισμένους. Πολλοί υπέκυψαν απόεπιδημίες που μάστιζαν τα στρατεύματα.

Η αντρεία και η πυγμή των ρώσων στρατιωτών απολάμβαναν ιδιαίτερης

εκτίμησης από τον διοικητή των συμμαχικών δυνάμεων στο Μακεδονικό μέτωπο,

στρατηγό Σαρράιγ. Στην ημερήσια διαταγή του συμπεριλαμβάνονταν τα

παρακάτω: «Ρώσοι, στα βουνά της Ελλάδος, όπως και στις πεδιάδες της Σερβίας, η

θρυλική γενναιότητά σας δε θα τεθεί ποτέ υπό αμφισβήτηση».

Στον διοικητή των ρώσικων ταξιαρχιών, στρατηγό Μ. Ντιτερίχς, απονεμήθηκε τοπαράσημο της Λεγεώνας της Τιμής.

Το μνημείο που εγκαινιάζεται σήμερα αποτελεί έργο του φημισμένου, στην

Ελλάδα και στο εξωτερικό, γλύπτη Γεώργιο Κικώτη, συμπατριώτη μας, ο οποίος

ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Σοβιετική Ένωση και στην Ελλάδα.

Η βασική φιγούρα του μνημείου - ένας στρατιώτης- συνιστά μία αφήγηση της

ηρωικής, και την ίδια στιγμή δραματικής, ιστορίας των ρώσικων ταξιαρχιών στο

Μακεδονικό Μέτωπο. Σε αυτό το έργο αντανακλώνται η αντρεία και η βαθειάπροσήλωση στο πατριωτικό και συμμαχικό καθήκον, η θλίψη για τους συντρόφους που χάθηκαν, καθώς και η αβεβαιότητα για την επικείμενη μοίρα τουστρατιώτη που έφτασε στο μέτωπο του εξωτερικού από την Μεγάλη ΡώσικηΑυτοκρατορία και επιστρεφόταν σε μία καινούρια πια χώρα, που ταλανιζόταν από

αδελφοκτόνες συγκρούσεις.

Το συγκεκριμένο μνημείο δεν αποτίνει μόνο φόρο τιμής στους ηρωικούς

προγόνους μας- ανθρώπους πιστούς και αφοσιωμένους, αλλά αποτελεί και

αντιπολεμικό σύμβολο που ξεγυμνώνει την απάνθρωπη ουσία του πολέμου,εκφράζοντας τη ζωτική ανάγκη να θυμόμαστε τις ζοφερές σελίδες της ιστορίας

των λαών της Ευρώπης, ώστε να αποφευχθεί μία επανάληψή τους σε πολύ

τραγικότερες διαστάσεις, λαμβάνοντας υπόψη την ισχύ των σύγχρονων όπλων.

Θα θέλαμε το εν λόγω μνημείο να ερμηνευτεί ως απόδοση φόρου τιμής όχι μόνοπρος τους Ρώσους αλλά και προς όλους τους στρατιώτες, οι οποίοι «έπεσαν» σε

αυτήν την πολύπαθη γη, σ` εκείνο όχι και τόσο ιστορικά μακρινό από μας, πόλεμο.

ως σύμβολο ελπίδας για ένα ειρηνικό μέλλον.

Θα ήθελα να εκφράσω βαθειά ευγνωμοσύνη σε όλους, όσοι συνέβαλαν ώστε ηπρωτοβουλία για την ανέγερση αυτού του μνημείου να γίνει δυνατή, και πρώτιστα

στον Δήμο της Φλώρινας με επικεφαλής τον Δήμαρχο Ιωάννη Βοσκόπουλο, ο

οποίος ανταποκρίθηκε άμεσα στην πρόταση για την ανέγερση του συγκεκριμένου

μνημείου.

Απευθύνω την πιο βαθειά ευγνωμοσύνη στους χορηγούς, οι οποίοι βοήθησαν στονα καταστεί δυνατή αυτή η πρωτοβουλία. Αυτοί οι άνθρωποι, Ρώσοι και Έλληνες, έχουν άμεση σχέση με τη φιλική συνεργασία μεταξύ των χωρών μας η οποία έχειγίνει πια παράδοση.

Ιδιαίτερη ευγνωμοσύνη οφείλω να εκφράσω στην καθοριστική υποστήριξη τουδιευθυντή του πυρηνικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Αγίας

Πετρούπολης, ΒλαντίμηρΠερεγκούντα.

Αυτός ο σταθμός βρίσκεται στην πόλη Σοσνόβιι Μπορ-αδελφοποιημένη πόλη μετην Αλεξανδρούπολη. Αυτή η δραστήρια και γόνιμη αδελφοποίηση ξεκίνησε το

2011 με την ανέγερση στην πόλη της Αλεξανδρούπολης του μνημείου στους Ρώσους στρατιώτες, οι οποίοι σκοτώθηκαν κατά την απελευθέρωση της ίδιας πόλης (τότε Δεδέαγατς) εν καιρώ του Ρωσοτουρκικού Πολέμου του 1877-1878.

Το μνημείο που εγκαινιάζεται σήμερα, το οποίο θα αποτελέσει και πόλο έλξεωςτου ρώσικου ενδιαφέροντος, μπορεί να αποτελέσει αφετηρία για την περαιτέρωανάπτυξη της πολύπλευρης ρωσοελληνικής διαπεριφερειακής συνεργασίας.

Ανάμεσα στους οργανισμούς που επέδειξαν καθοριστική υποστήριξη για την

υλοποίηση του συγκεκριμένου σχεδίου είναι και το πολιτιστικό κέντρο «ΡώσικοΣπίτι» στην Αλεξανδρούπολη, με επικεφαλής της συμπατριώτισσά μας Γιούλια

Γαβρήλοβα, καθώς και ο Επίτιμος Πρόξενος της Ρωσίας στην Ανατολική

Μακεδονία και Θράκη, Κωνσταντίνος Γκαμπαερίδης.

Αισθανόμαστε ευγνώμονες για τη συνεισφορά, σε αυτές τις κοινές προσπάθειες,τους επιχειρηματίες και τις επιχειρήσεις, των οποίων ο ρόλος στις σύγχρονεςρωσοελληνικές οικονομικές σχέσεις έχει επισημανθεί ουκ ολίγες φορές.

Ο λόγος γίνεται βέβαια για τον Πρόεδρο φιλανθρωπικού ιδρύματος «Ι.Ι. Σαββίδη»,

πρόεδρο Ομοσπονδίας ελληνικών κοινωτήτων Ιβάν Ιγνατίεβιτς Σαββίδη και τον

επικεφαλής του ομίλου «Mouzenidis Group» ΜπόριςΜουζενίδη. Μεγάλη βοήθεια

προσέφεραν και οι γνωστοί στον τομέα του ρωσοελληνικού τουρισμού εταιρείες

«BeleonTours» του Λεωνίδα Δημητριάδη και «Ambotis Group» του Γεώργιου

Κουρτίδη, καθώς και το ρωσικό «Ίδρυμα νεομαρτύρων και ομολογητών του

Χριστού».

Την πολύτιμη συνεισφορά τους προσέφεραν και η ρώσικη εταιρεία «Lex Systems»και ο πρώην συνεργάτης του Γενικού Προξενείου μας, ΒαντήμΚαρπ.

Θα ήθελα να διατυπώσω βεβαίως και λόγια βαθειάς ευγνωμοσύνης στον

πνευματικό ηγέτη αυτού του τόπου, στην Αυτού Σεβασμιότητα, μητροπολίτη

Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας, κ.κ. Θεόκλητο, ο οποίος τίμησε με την

παρουσία του την εκδήλωση εγκαινίων και ευλόγησε την προσευχή για τους

πεσόντες.

Ευχαριστώ θερμά όλους όσοι παρευρέθησαν εδώ μαζί μας σε αυτήν την πλατεία.

Ελπίζουμε ότι το μνημείο που εγκαινιάσθηκε σήμερα, θα αποτελέσει ένα

σημαντικό αξιοθέατο της υπέροχης ιστορικής σας πόλης.

Σας αφήνουμε τον στρατιώτη μας. Ας μείνει εδώ ως φρουρός της ειρήνης και

φιλίας, προστάτης του καθημερινού σας ειρηνικού έργου.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας».

Η τελετή των αποκαλυπτηρίων ολοκληρώθηκε με την κατάθεση στεφάνων και με την ανάκρουση των εθνικών ύμνων της Ρωσίας και της Ελλάδας.

Μετά την ολοκλήρωση της τελετής των αποκαλυπτηρίων του μνημείου ακολούθησε ανταλλαγή αναμνηστικών δώρων στη Λέσχη Αξιωματικών φρουράς Φλώρινας, όπου ο κ. Βοσκόπουλος έδωσε στον κ. Πρόξενο μια αναμνηστική πλακέτα για τη συμβολή του στην ανάδειξη της ιστορίας της Φλώρινας, καθώς και ένα καλάθι με τοπικά παραδοσιακά προϊόντα, εκφράζοντάς του παράλληλα την επιθυμία του να υπάρξει συνεργασία με τη Ρωσία για την προώθηση αυτών.

Ακολούθως, ο κ. Δήμαρχος έδωσε ένα καλάθι και στον στρατιωτικό ακόλουθο της Ρωσίας στην Ελλάδα.

Ο κ. Πρόξενος με τη σειρά του απένειμε στον κ. Βοσκόπουλο τιμητικό δίπλωμα του Υπουργείο Αμύνης της Ρωσικής Ομοσπονδίας, στο οποίο αναφέρει  «Αριστούχος της Στρατιωτικής Ιστορικής Έρευνας Γ’ βαθμού για τη συμβολή στην ανάδειξη της Ρωσικής Στρατιωτικής Ιστορίας».

Τέλος, ο καλλιτέχνης του έργου κ. Κικώτης έδωσε στον κ. Δήμαρχο μια μικρογραφία του μνημείου, ως ευχαριστήριο για τη συνεργασία τους και για την τοποθέτηση του μνημείου.

Στη συνέχεια τον λόγο πήρε ο Αντιστράτηγοςε.α. Ιωάννης Κόντης για τη ρωσική συμμετοχή στις επιχειρήσεις του Μακεδονικού Μετώπου, ο οποίος είπε:

«Ευχαριστώ τον Κύριο ΑλεξέιΠοπόβ, γιατί με επέλεξε να μιλήσω σήμερα για την συμμετοχή των Ρωσικών Στρατευμάτων στις επιχειρήσεις του Μακεδονικού Μετώπου, στο πλαίσιο του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου.

Στον περιορισμένο χρόνο που μου διετέθη, θα αναφερθώ ταχέως στην οργάνωση και τη συμμετοχή των Ρωσικών Στρατευμάτων στο Μακεδονικό Μέτωπο, με έμφαση στην πολεμική δράση στην περιοχή της Φλωρίνης, τον Σεπτέμβριο του 1916.

Υπενθυμίζω, εν τάχει, τα κύρια ιστορικά γεγονότα που προηγήθηκαν.        

Στις 28 Ιουνίου 1914 δολοφονήθηκε στο Σαράγεβο της Βοσνίας ο αρχιδούκας διάδοχος της Αυστρίας Φερδινάνδος και η σύζυγός του Σοφία φον Τσότεκ, από τον νεαρό Σερβοβόσνιο σπουδαστή Γαβριήλ Πρίντσιπ. Αρχίζει ένα "ντόμινο" κηρύξεων πολέμου.

Στις 28 Ιουλίου 1914 η Αυστροουγγαρία κηρύσσει τον πόλεμο στη Σερβία. Στις 30 Ιουλίου, η Ρωσία θέτει τις δυνάμεις της σε γενική επιστράτευση προς υποστήριξη της Σερβίας. Η Γερμανία, σύμμαχος της Αυστροουγγαρίας, καλεί με τελεσίγραφό της τη Ρωσία να σταματήσει την επιστράτευση εντός 12 ωρών και την 1η Αυγούστου της κηρύσσει τον πόλεμο, καθώς και την 3η Αυγούστου εναντίον της Γαλλίας

Θέλοντας η Γερμανία να εισβάλει στη Γαλλία, παραβιάζει την ουδετερότητα του Βελγίου. Το γεγονός αυτό εμπλέκει στον πόλεμο την Αγγλία, η οποία ως σύμμαχος του Βελγίου, την 4η Αυγούστου κηρύσσει τον πόλεμο κατά της Γερμανίας. Στη συνέχεια, την 5η Αυγούστου η Αυστροουγγαρία κηρύσσει τον πόλεμο κατά της Ρωσίας, την 6η η Σερβία κατά της Γερμανίας, την 7η  το Μαυροβούνιο κατά της Αυστροουγγαρίας και την 12η κατά της Γερμανίας, την 10η Αυγούστου η Γαλλία και η Αγγλία κατά της Αυστροουγγαρίας, την 28η η Ιαπωνία κατά της Γερμανίας, την 25η η Αυστροουγγαρία κατά της Ιαπωνίας και την 28η κατά του Βελγίου.

Η Ρωσία, πιστή στο συμμαχικό της καθήκον, συνετάχθη με τις δυνάμεις της Αντάντ. Μετά από αλλεπάλληλες πολιτικές διαβουλεύσεις, διπλωματικές παρεμβάσεις, στρατιωτικά σχέδια τα οποία άλλαζαν από τη μια στιγμή στην άλλη, εστάλησαν τελικώς στη Γαλλία τέσσερις Ρωσικές Ταξιαρχίες.

Οργάνωση και αποστολή των Ταξιαρχιών

Ο σχηματισμός της 1ης ειδικής ρωσικής Ταξιαρχίας Πεζικού άρχισε τον Ιανουάριο του 1916. Η Ταξιαρχία έπρεπε να αποτελείται από δύο Συντάγματα Πεζικού των τριών Ταγμάτων έκαστο και ένα Σύνταγμα ενίσχυσης. Όλες οι βοηθητικές υπηρεσίες των μετόπισθεν, καθώς και οι Πυροβολαρχίες Πυροβολικού, έπρεπε να σχηματισθούν στη Γαλλία με τη βοήθεια των Γάλλων. Συνολικός αριθμός ανδρών της Ταξιαρχίας 8.500 άνδρες περίπου. Η Γαλλική πλευρά ανέλαβε τη μεταφορά της μέσω θαλάσσης καθώς και τον εξοπλισμό της με όπλα και πυρομαχικά. Ο στρατωνισμός και εκπαίδευση θα γίνονταν σε ειδικό στρατόπεδο στη  Μασσαλία. Όλο το προσωπικό επελέγη προσεκτικά ως προς την εξωτερική του εμφάνιση, την υγεία και στην ηλικία. Διοικητής τοποθετήθηκε ο Υποστράτηγος Νικόλαος Λοχβίτσκι, ένας έμπειρος μάχιμος Αξιωματικός με πείρα στον ρωσοϊαπωνικό πόλεμο. Γνώριζε απταίστως τη γαλλική γλώσσα. Η Ταξιαρχία αναχώρησε από τη Μόσχα αρχές Φεβρουαρίου 1916 με ανατολική κατεύθυνση μέχρι το λιμάνι Νταϊρέν της Κίνας, και από εκεί με πέντε πλοία, την 29η Φεβρουαρίου αναχώρησε προς Μασσαλία όπου έφθασε στις 20 Απριλίου, ακολουθώντας τη θαλάσσια οδό Σαϊγκόν, Σιγκαπούρη, Κολόμπο, Τζιμπουτί, Σουέζ, Πόρτ-Σάϊντ, Μασσαλία.

Στις αρχές Απριλίου, άρχισε η συγκρότηση της 2ης ειδικής Ταξιαρχίας Πεζικού, με προσωπικό και μέσα ανάλογα της 1ης, η οποία προοριζόταν να αποσταλεί απ' ευθείας στη Θεσσαλονίκη. Διοικητής της επελέγη ο λαμπρός Στρατηγός Μιχαήλ Ντίτεριχς. Επειδή δεν υπήρχε ο αναγκαίος χρόνος ούτε τα μέσα προς εκπαίδευση των ανδρών, το προσωπικό της επελέγη από έμπειρους και ετοιμοπόλεμους άνδρες. Η αποστολή της θα γινόταν ομοίως ακτοπλοϊκώς, αλλά αυτή τη φορά από το Αρχάγγελσκ, μόλις άνοιγαν από τους πάγους οι ναυτικοί δρόμοι. Αργότερα αποφασίσθηκε να αποβιβασθεί στον λιμένα της Βρέστης και από εκεί να μεταφερθεί δια ξηράς στη Μασσαλία και από εκεί στη Θεσσαλονίκη. Η Γαλλία ομοίως ανέλαβε την υποχρέωση του εξοπλισμού της καθώς και των υποζυγίων για τις εφοδιοπομπές, μια και οι μεταφορές μπορούσαν να γίνουν μόνο με υποζύγια. Το πρώτο τμήμα της Ταξιαρχίας αναχώρησε με τρία ατμόπλοια από το Αρχάγγελσκ και στις 16 Ιουλίου αποβιβάζονταν στη Βρέστη. Ακολούθησε η μεταφορά όλων των τμημάτων στην Μασσαλία και από εκεί ατμοπλοϊκώς (πρώτο κλιμάκιο την 23 Ιουλίου) για το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, όπου έφθασε στις 30 Ιουλίου, ενώ τα τελευταία κλιμάκια ολοκλήρωσαν τη μεταφορά τους αρχές Σεπτεμβρίου.

Ο σχηματισμός της 3ης ειδικής Ταξιαρχίας άρχισε τον Ιούνιο του 1916 με άνδρες τόσο από τον ενεργό στρατό όσο και την εφεδρεία (6 Λόχοι ενεργού Στρατού και 18 Λόχοι εφεδρικού). Διοικητής της Ταξιαρχίας ορίσθηκε ο Υποστράτηγος Μαρουσέβσκι. Η μεταφορά της άρχισε ατμοπλοϊκώς από το Αρχάγγελσκ στις 19 Αυγούστου και ολοκληρώθηκε αρχές Σεπτεμβρίου. Από τον Ιούνιο του 1916 στη Μόσχα, άρχισε και ο σχηματισμός της 4ης ειδικής Ταξιαρχίας πάνω στο οργανωτικό πλαίσιο της 3ης. Διοικητής της ορίστηκε ο Υποστράτηγος Λεόντιεβ, στρατηγός με μεγάλη εμπειρία γύρω από τη διπλωματία και κατασκοπία. Πριν τον πόλεμο εκτελούσε τα καθήκοντα του στρατιωτικού ακόλουθου στη Βουλγαρία, Ρουμανία και Τουρκία και γνώριζε πολύ καλά την περιοχή των Βαλκανίων.

Η μεταφορά της 4ης Ταξιαρχίας διεξήχθη το δεύτερο μισό του Σεπτεμβρίου. Αρχικά υπολογιζόταν να χρησιμοποιηθεί στη Γαλλία μαζί με τις 1η και 3η Ταξιαρχίες, όμως ο Διοικητής των εκστρατευτικών δυνάμεων στη Θεσσαλονίκη Γάλλος Στρατηγός ΜορίςΣεράϊγ, ζητούσε επίμονα από τη Γαλλική Κυβέρνηση να σταλούν τα ρωσικά στρατεύματα υπό τη διοίκησή του.

Ο Γάλλος Αρχιστράτηγος Ζόρφ, προτιμούσε να έχει στη Γαλλία τρεις ρωσικές Ταξιαρχίες για να τις μετασχηματίσει σε Μεραρχίες σύμφωνα με την οργανωτική δομή του Γαλλικού Στρατού, όπου κάθε Μεραρχία αποτελούνταν από τρία Συντάγματα. Σημειώνεται, ότι στον Γαλλικό Στρατό η μεμονωμένη Ταξιαρχία Πεζικού δεν μπορούσε να λειτουργήσει ως ανεξάρτητος Σχηματισμός, διότι δεν διέθετε Μονάδες Πυροβολικού, Μηχανικού και Εφεδρείες για υποστήριξη, κάτι που διέθετε η Μεραρχία Πεζικού. Ο Ζόρφ σκεπτόταν, πως μετά από προσθήκες ανάλογων εφεδρειών από τη Ρωσία θα μπορούσε να οργανώσει δύο Ρωσικές Μεραρχίες, που ενδεχομένως να μετατρέπονταν αργότερα σε Σώμα Στρατού.

Η Ρωσία εξάλλου, σκόπευε να εκπληρώσει την υπογραφείσα συμφωνία του Μαΐου 1916 με τη Γαλλία, περί αποστολής πέντε ακόμη Ταξιαρχιών των 10.000 ανδρών έκαστη. Άρχισε λοιπόν το καλοκαίρι του 1916 τη συγκρότηση της 5ης, 6ης και 7ης ειδικών Ταξιαρχιών. Διορίστηκαν οι Διοικητές των αυτών καθώς και των Συνταγμάτων και τα στρατεύματα άρχισαν να συγκεντρώνονται στις πόλεις Μόσχα, Τούλα, Πένζα και Καζάν.  Όμως, τον Σεπτέμβριο η αποστολή τους ακυρώθηκε, με τους Γάλλους να μην μπορούν να αντιδράσουν λόγω της εισόδου της Ρουμανίας στον πόλεμο και την ανάγκη της Ρωσίας να επέμβει προς βοήθεια αυτής.

Έτσι, η Γαλλική κυβέρνηση αποφάσισε την άμεση χρησιμοποίηση της 4ης Ταξιαρχίας στο Μέτωπο της Θεσσαλονίκης.

Γενική κατάσταση στο Μακεδονικό Μέτωπο

Η κατάσταση στο Μακεδονικό Μέτωπο αρχές Σεπτεμβρίου 1916 είχε ως εξής: Η "Στρατιά της Ανατολής", όπως ονομαζόταν, είχε εμπλακεί σε άγριες μάχες αποκρούοντας τις επιθέσεις των Βουλγάρων και ετοιμαζόταν να περάσει στην αντεπίθεση, προκειμένου να τραβήξει πάνω της ένα μεγάλο μέρος των δυνάμεων του αντιπάλου, για να χαλαρώσει το μέτωπο με τη Ρουμανία που είχε βγει στον πόλεμο τον Αύγουστο του 1916. Η "Στρατιά της Ανατολής" αποτελούνταν από 16 Μεραρχίες, [5 Βρετανικές, 4 Γαλλικές, 6 Σερβικές [ανασυγκροτηθείσες στην Κέρκυρα], και 1 Ιταλική. Τη διοίκηση ασκούσε ο Στρατηγός ΜωρίςΣεράϊγ. Κάθε μία από τις παραπάνω αναφερθείσες "εθνικές ομάδες", προσπαθούσε να διαφυλάξει την ανεξαρτησία της και αντιλαμβάνεσθε την δυσκολία του Στρατηγού Σεράϊγ να διοικήσει και να κατευθύνει επιτυχώς αυτόν τον πολυεθνικό Στρατό. Η μορφολογία του εδάφους δυσκόλευε ακόμη περισσότερο το θέατρο των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα στις επιθετικές επιχειρήσεις. Αντιθέτως, διευκόλυνε πολύ το αμυνόμενο στράτευμα. Το υπανάπτυκτο οδικό δίκτυο δεν επέτρεπε να αναπτυχθεί και να οργανωθεί ένας γρήγορος και τακτικός εφοδιασμός των στρατευμάτων καθώς και η έγκαιρη  διακομιδή των τραυματιών. Αποτέλεσμα αυτού ήταν, από τους 250.000 μάχιμους στρατιώτες του μετώπου, οι 100.000 να ευρίσκονται εις τα μετόπισθεν. Η υγειονομική κατάσταση και το αρκετά βαρύ κλίμα της περιοχής δικαιολογούσαν την ύπαρξη μεγάλου αριθμού απωλειών υγείας και ο αριθμός αυτός συνεχώς μεγάλωνε, μερικές φορές ξεπερνώντας τις πολεμικές απώλειες.

            Οι ρωσικές Ταξιαρχίες στις Επιχειρήσεις του έτους 1916.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες έφθασε απ' ευθείας στο μέτωπο η 2α ειδική ρωσική Ταξιαρχία, η οποία δεν είχε ακόμη την πλήρη οργανωτική της δομή προς μάχη. Επίσης δεν είχε πολεμική εμπειρία και μάλιστα για ορεινή περιοχή. Υπήρχαν πολλοί άρρωστοι, ενώ οι ενισχύσεις της σχηματίζονταν ακόμη στη Ρωσία. Τέλος, δεν είχαν φθάσει στο μέτωπο όλα τα τμήματα της Ταξιαρχίας από τη Θεσσαλονίκη.

Μαζί με τις 57η και 156η Γαλλικές Μεραρχίες, η 2α Ταξιαρχία έλαβε πρώτη φορά μέρος στην επίθεση κατά της Φλωρίνης, την οποία είχαν καταλάβει οι Βούλγαροι σε πρόσφατη επίθεση. Στις επιχειρήσεις συμμετείχε αρχικώς μόνον το 3ο Σύνταγμα της Ταξιαρχίας, αφού το 4ο έφθασε στο μέτωπο μόλις στα τέλη Σεπτεμβρίου. Η επίθεση που επιχειρήθηκε από το 3ο Τάγμα του 3ου Συντάγματος, εκτιμήθηκε ιδιαιτέρως από την Διοίκηση. Μαζί με τους Γάλλους, οι Ρώσοι Αξιωματικοί και Στρατιώτες αυτού του Τάγματος, σε επίθεση εφ' όπλου λόγχη, κατέλαβαν μια σειρά οχυρωμένων υψωμάτων βορείως Φλωρίνης, διασπώντας με την ενέργειά τους την άμυνα των Βουλγάρων.

Το 3ο Σύνταγμα προωθήθηκε πέρα των 24 χιλιομέτρων σε δύσβατη ορεινή τοποθεσία, συλλαμβάνοντας άνω των 100 αιχμαλώτων και καταλαμβάνοντας δύο πολυβόλα. Στις μάχες που ακολούθησαν και μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου, η 2α Ταξιαρχία είχε 1.400 άνδρες νεκρούς και τραυματίες. Πέραν των απωλειών μάχης, μεγάλωνε και ο αριθμός των απωλειών υγείας από διάφορες ασθένειες. Τουλάχιστον 400 άνδρες ευρίσκονταν στο νοσοκομείο από απώλειες υγείας.  Στην αναφορά του προς την Αγία Πετρούπολη ο Στρατηγός Ντίτεριχς, πέραν των απωλειών, έκανε μνεία για σοβαρές ελλείψεις στο εφοδιασμό της Ταξιαρχίας σε τρόφιμα και για προβλήματα στην μεταφορά ασθενών και τραυματιών.

Παρ' όλες τις αντιξοότητες η 2α Ταξιαρχία συνέχισε ενεργά τη συμμετοχή της στις επιχειρήσεις. Στα τέλη Σεπτεμβρίου υπό τον Στρατηγό Ντίτεριχς, σχηματίσθηκε μία κοινή ΡωσοΓαλλική Μεραρχία [2 ρωσικά Συντάγματα και ένα γαλλικό, μαζί με δύο μονάδες ελαφρού και βαρέως Πυροβολικού]. Υπό τη σύνθεση αυτή πολέμησαν μέχρι το τέλος Νοεμβρίου. Επιτιθέμενοι με κατεύθυνση προς το Μοναστήρι, νίκησαν κατ' επανάληψιν τους Βουλγάρους. Στις 4 και 5 Οκτωβρίου όμως, ενώ η επίθεση εξελισσόταν επιτυχώς, τα ρωσογαλλικά τμήματα βρέθηκαν μπροστά σε μία πολύ καλά οργανωμένη τοποθεσία. Μετά από προπαρασκευή του Πυροβολικού, η οποία δεν είχαν την ισχύ που θα έπρεπε, τα Τάγματα των Συνταγμάτων ξεκίνησαν την επίθεση αλλά χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. Εδώ φάνηκε η αδυναμία της υποστήριξης του Πυροβολικού, το οποίο δεν ήταν επαρκές να πλήξει καίρια τις θέσεις των αντιπάλων και να καταστρέψει τα συρματοπλέγματα. Έτσι, στις συνεχείς επιθέσεις τους οι άνδρες, έβρισκαν εμπρός τους οργανωμένα συρματοπλέγματα, ενώ τα πυρά των πολυβόλων τους προκαλούσαν πολλαπλές απώλειες. Αντίπαλοι των Ρώσων την περίοδο αυτή ήταν κυρίως Βούλγαροι. Δεν δικαιώθηκε η ελπίδα του "ηθικού δισταγμού", ότι δηλαδή οι Βούλγαροι θα δίσταζαν να πυροβολήσουν Ρώσους ομόθρησκούς τους. Φαίνεται ότι οι Βούλγαροι ουδόλως επηρεάστηκαν από την εμφάνιση των Ρώσων στρατιωτών και αντιστέκονταν σκληρά. Στα τέλη Οκτωβρίου αρχές Νοεμβρίου, στο υπό την ρωσογαλλική Μεραρχία μέτωπο, υπήρξε κάποια σχετική ηρεμία, ενώ δίπλα τους οι Σέρβοι εμάχοντο γενναία, πιέζοντας ασφυκτικά τους Βουλγάρους που υποχώρησαν συνεχώς. Καταδιώκοντας συνεχώς τους υποχωρούντας Βουλγάρους, η ρωσογαλλική Μεραρχία, έφθασε στο Μοναστήρι στις 19 Νοεμβρίου και το κατέλαβε. Στην αναφορά του ο Στρατηγός Σεράϊγ μεταξύ των άλλων αναφέρει: "Ρώσοι, στα βουνά της Ελλάδος, όπως και στις πεδιάδες της Σερβίας, η μυθική σας γενναιότητα, ποτέ δεν θα αμφισβητηθεί".

Τον Νοέμβριο ενεπλάκη στις πολεμικές επιχειρήσεις  και η 4η Ταξιαρχία. Μαζί με την 2α αποτέλεσαν πολύτιμο σύμμαχο των Γάλλων και οι πολεμικές δράσεις τους εκτιμήθηκαν ως λίαν πετυχημένες από τον Στρατηγό Σεράϊγ. Μάλιστα, η παρασημοφόρηση του Στρατηγού Ντίτεριχς από τον Σεραϊγ στις 27 Ιανουαρίου 1917 με το παράσημο της "Επίτιμης Λεγεώνας", αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Οι 1η και 3η Ταξιαρχίες ευρίσκονταν ακόμη στη Γαλλία.

Το έτος 1917, ήταν ξεχωριστή χρονιά για την αυτοκρατορική Ρωσία με την έναρξη ταραχών και μικρο-επαναστάσεων, που κατέληξαν στη μεγάλη Οκτωβριανή επανάσταση, που άλλαξε άρδην την ιστορία της, αλλά επηρέασε δραματικά και την περεταίρω δράση και τύχη των ειδικών Ταξιαρχιών, καθώς μετά την επικράτηση των Μπολσεβίκων, άλλαξε η σχέση αυτών με τους Συμμάχους της Αντάντ.

Επακολούθησαν πολλά και λίαν ενδιαφέροντα πολιτικά, στρατιωτικά και διπλωματικά γεγονότα στα οποία συμμετείχε η Ρωσία ενεργά. Δεν θα αναφερθώ σε άλλες δράσεις των Ταξιαρχιών, διότι εκφεύγουν από τον σκοπό της παρούσης ομιλίας. Για τους φιλίστορες αναφέρω, ότι ο καθηγητής της σύγχρονης ρωσικής Ιστορίας στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης κος ΑντρέϋΠαύλοβ, συνέγραψε ένα υπέροχο ιστορικό πόνημα με τίτλο "Η Ρωσία και το Μέτωπο της Θεσσαλονίκης", από το οποίο μπορείτε να πληροφορηθείτε λεπτομέρειες για το σύνολο των πολεμικών δράσεων των ρωσικών Ταξιαρχιών.

Συμπεράσματα

► Συνολικά εστάλησαν στο εξωτερικό από την Ρωσία 844 Αξιωματικοί και πολίτες, 43.559 στρατιώτες και κατώτεροι βαθμοφόροι, 33 ιατροί και 50 νοσοκόμοι.

► Οι Ρώσοι στρατιωτικοί επέδειξαν θάρρος και ανδρεία και συνέβαλαν σημαντικά στις επιτυχείς επιχειρήσεις της Αντάντ στο Μακεδονικό Μέτωπο.

► Οι Ρωσικές ειδικές Ταξιαρχίες δεν ήταν κατάλληλα προετοιμασμένες για τον πόλεμο αυτό, ωστόσο επέδειξαν την καλύτερή τους πλευρά κατά την διάρκεια των επιχειρήσεων. Κέρδισαν 22 από τις 55 μάχες στις οποίες συμμετείχαν.

► Το στοίχημα για την ψυχολογική επιρροή που θα ασκούσε η εμφάνιση των Ρώσων στρατιωτών στην περιοχή δεν δικαιώθηκε. Οι Βούλγαροι πολέμησαν τους Ρώσους το ίδιο σκληρά, όπως τους Σέρβους και τους Γάλλους.

► Τα προβλήματα που ανέκυψαν στα ρωσικά στρατεύματα μετά τα γεγονότα της επανάστασης του 1917 στη Ρωσία, ήταν για τους Γάλλους μία άκρως δυσάρεστη έκπληξη. Τα στρατεύματα που πολεμούσαν μαζί τους γενναία, έγιναν ξαφνικά αναξιόπιστοι σύμμαχοι. Η ευθύνη για την περαιτέρω τύχη των ρωσικών στρατευμάτων έπεσε πάνω στη Γαλλία. Οι τραγικές επιπτώσεις των επαναστατικών ταραχών και του εμφυλίου πολέμου στη Ρωσία, είχαν εξαιρετικό αντίκτυπο στους Ρώσους Αξιωματικούς και στρατιώτες, που κατέληξαν όμηροι των περιστάσεων. Κάποιοι περίμεναν χρόνια ολόκληρα για να επιστρέψουν στην Πατρίδα, άλλοι δεν τα κατάφεραν καθόλου και κάποιοι βρέθηκαν εκεί που δεν ήθελαν.

► Οι Ρωσικές Ένοπλες Δυνάμεις πολέμησαν για τη απελευθέρωση περιοχών της Ελλάδος.

► Στους ηρωικά πεσόντες Ρώσους στρατιωτικούς, αλλά και σε όσους συμμετείχαν και επεβίωσαν, αξίζει να αφιερωθεί ικανός χώρος στις σελίδες τις Ιστορίας του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου.

Αιωνία η Μνήμη των Ηρωϊκώς πεσόντων Ρώσων μαχητών του Μακεδονικού Μετώπου!

Οι Έλληνες δεν τους λησμονούμε!

Σας ευχαριστώ όλους για την προσοχή σας».

Η εκδήλωση έκλεισε με γευσιγνωσία τοπικών προϊόντων από τους μαθητές του Τμήματος Μαγειρικής της ΕΠΑΣ Μαθητείας ΟΑΕΔ Φλώρινας, ενώ οινοπαραγωγοί της περιοχής παρουσίασαν την παραγωγή τους.