Η Κοινωνική Ασφάλιση

Γράφει ο Βαγγέλης Τσούκας


Με την ανάπτυξη των αστικών κοινωνιών τους τελευταίους αιώνες αναγνωρίστηκε η ανάγκη του ελέγχου και περιορισμού του οικονομικού κινδύνου από αναμενόμενα ή μη γεγονότα με αποζημίωση σε περίπτωση που συμβεί ένα τέτοιο. Στην πράξη, ο πελάτης-ασφαλιζόμενος συνάπτει με ασφαλιστική εταιρεία ή οργανισμό μια συμφωνία που περιέχει τους όρους και τις συνθήκες αποζημίωσης και πληρώνει ένα ποσό-ασφάλιστρο το οποίο υπολογίζεται λαμβάνοντας υπόψιν τους εκάστοτε παράγοντες. Έτσι, σήμερα υπάρχει δυνατότητα να ασφαλιστεί οτιδήποτε, από ένα σπίτι για ζημία ή κλοπή, μέχρι το πόδι ενός ποδοσφαιριστή για τραυματισμό. Οι συχνότερες μορφές ασφάλισης αφορούν είτε σε υλικά αγαθά, όπως αυτοκίνητα, είτε σε ανθρώπους. Η ανθρώπινη ζωή παρουσιάζει διακυμάνσεις κατά τη διάρκειά της και δεν είναι διαρκώς παραγωγική. Ενώ στη νεαρή ηλικία εξασφαλίζουν οι γονείς την επιβίωση του ατόμου, για την τρίτη ηλικία έχει προβλεφθεί η προστασία με τη μορφή της σύνταξης, η οποία τυπικά χρηματοδοτείται από την αποταμίευση του ατόμου, όσο αυτό εργάζεται. Ανάλογα, επίσης, καλύπτεται το κόστος υγείας ή μέρος αυτού σε περίπτωση προσωρινής ή μόνιμης εργασιακής αδυναμίας λόγω ασθένειας. Η τεράστια σημασία της Ανθρωπικής ή, όπως ονομάζεται, Κοινωνικής Ασφάλισης στη συνοχή και καλή λειτουργία του συνόλου έχει επισημανθεί από πολύ νωρίς και όλες οι ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου, με εξαίρεση τις ΗΠΑ, μεριμνούν με κάποιον τρόπο για ένα ελάχιστο επίπεδόο αυτής


Το μεταπολεμικό οικονομικό θαύμα οδήγησε σε θεαματικό επενδυτικό πλεόνασμα των κρατών, μεγάλο μέρος του οποίου αποταμιεύθηκε για κοινωνικούς σκοπούς. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, επιπλέον, ο εκτεταμένος εξωτερικός δανεισμός έδωσε την ψευδαίσθηση του αστείρευτου χρήματος, με αποτέλεσμα συχνά η σύνταξη να διαμορφθεί στα επίπεδα του μισθού εργασίας ανεξαρτήτως των εισφορών, ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη κυμαίνεται στο 60% του δεύτερου. Ο προσδιορισμός αυτός έγινε με την άδηλη συναίνεση όλων, καθώς λήφθηκε υπόψιν ο τρόπος λειτουργίας της Ελληνικής οικογένειας, στην οποία ο συνταξιούχος γονέας στηρίζει οικονομικά το παιδί για σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα. Σύντομα, όμως, η ισορροπία εσόδων-εξόδων διαταράχθηκε και το σύστημα χαρακτηρίστηκε "μη βιώσιμο", τόσο λόγω της επιβράδυνσης της παραγωγής μετά το 1980, όσο και της πρόσφατης δανειακής οικονομικής κρίσης. Τα Ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία, από το τριψήφιο ποσό δισεκατομμύριων ευρώ που θα έπρεπε να αποτιμώνται, αν γινόταν σωστή διαχείρισή τους, εξανεμίστηκαν μετά από αλλεπάλληλες μειώσεις, σημαντικότερη των οποίων ήταν αυτή του 2012 με το λεγόμενο PSI, και σήμερα διαθέτουν μόλις 15 δισ. Παράλληλα, το μηνιαίο συνταξιοδοτικό κόστος αυξήθηκε, από 1 δισ. ευρώ το 2000, σε 2,5 δισ. το 2014, δηλαδή υπάρχει πλεόνασμα μόλις για 6 μήνες. Την τρέχουσα περίοδο εξελίσσονται διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην Ελληνική πλευρά και τα ιδρύματα της Διεθνούς Εξουσίας για επίπονη επαναφορά βιώσιμης ισορροπίας. Η κυβέρνηση, ως τελευταία και άπειρη διαχειρίστρια, φέρει αφελώς στα άκρα την πολιτική της περαιτέρω επιβάρυνσης του παραγωγικού τομέα, η οποία επιδεινώνει ύφεση και ανεργία και καταστρατηγεί το βασικό ασφαλιστικό κανόνα, κατά τον οποίο κάθε γενεά πρέπει να συντηρείται από τις δικές της αποταμιεύσεις. Με απλά λόγια, προσπαθεί να ανακαινίσει ένα σπίτι που έχει ήδη γκρεμιστεί, ενώ κανονικά πρέπει να το ξαναχτίσει από την αρχή.

Ελάχιστα, όμως, αναφέρεται στην κοινή γνώμη, ότι η πιο σίγουρη και αποτελεσματική ασφάλιση του ανθρώπου αποτελεί η κοινωνική ευαισθησία και η πολιτική κρίση, οι οποίες με τη σειρά τους βασίζονται στην αποταμίευση καθαρού πνεύματος και η αληθινής γνώσης.