Κοινωνίες Τότε και Τώρα

Ο ανθρώπινος πολιτισμός εξελίχθηκε σε δύο διαδοχικά βήματα, γνωστά ως τεχνολογικές επαναστάσεις: την αγροτική, που διήρκεσε αρκετές χιλιάδες χρόνια, και τη βιομηχανική, που έλαβε χώρα μόλις τον 19ο αιώνα και οδήγησε στη σημερινή πολύπλοκη μορφή του. Οι διαφορές των δύο περιόδων είναι φανερές τόσο σε υλικό-τεχνολογικό, όσο και σε πνευματικό-κοινωνικό επίπεδο. Έτσι, αν ένας πολίτης που έζησε το 800 μ.Χ. μεταφερόταν στο 1800, δε θα διέκρινε παρά ελάχιστες διαφορές με την εποχή του, ενώ το 2000 θα νόμιζε ότι βρίσκεται σε έναν άλλο φανταστικό, ακατανόητο και, ίσως, εχθρικό πλανήτη. Επίσης, ο παγκόσμιος πληθυσμός παρέμεινε μέχρι το 1800 κάτω από το ένα δισεκατομμύριο, ενώ από το 1960 μέχρι σήμερα αυξάνεται κατά 1 δισ. κάθε 15 χρόνια. Η ποσοτική-υλική αυτή έκρηξη οφείλεται στην πολύπλευρη ανάπτυξη της επιστήμης και την εφαρμογή της στην παραγωγή και την τεχνολογία.


Αντίθετα, στον ποιοτικό-κοινωνικό τομέα δεν παρατηρείται αντίστοιχη μεταβολή. Κατά την αγροτική περίοδο, με ελάχιστες εξαιρέσεις, η εξουσία μοιραζόταν ανάμεσα στο δίπολο του άρχοντα, όπως πχ. βασιλιάς, μονάρχης, Πάπας κλπ., και μιας ολιγομελούς ομάδας εκλεκτών, πχ. αυλικοί, σύμβουλοι, γαιοκτήμονες. Η λεγόμενη Αστική επανάσταση, που αποτελεί το κοινωνικό αντίστοιχο της βιομηχανικής και συνέβη παράλληλα με αυτή, οδήγησε φαινομενικά στην αντικατάσταση της παραδοσιακής-κληρονομικής τάξης πραγμάτων από ένα δημοκρατικό-αιρετό σύστημα εξουσίας, το οποίο συνήθως αποτελείται από έναν Πρόεδρο ή Πρωθυπουργό και ένα ή περισσότερα Κοινοβούλια και, υποτίθεται, ότι αντιπροσωπεύει αμεσότερα τα συμφέροντα της πλειοψηφίας. Μια από τις μεγάλες, όμως, πλάνες της σύγχρονης ιστορίας είναι ότι η εξουσία ασκείται από τις νόμιμα εκλεγμένες κυβερνήσεις, οι οποίες στην πραγματικότητα ελέγχονται και κατευθύνονται από ένα ανώτερο και ισχυρότερο σύστημα, το καπιταλιστικό-χρηματιστικό, γνωστό ως "αγορά". Έτσι, οι πάλαι πότε αστοί μετατράπηκαν σε βιομηχάνους-χρηματιστές και απλά αντικατέστησαν τους νικημένους άρχοντες στις θέσεις τους. Για να μην εξεγερθεί ο λαός απέναντι σε μία παρόμοια τάξη πραγμάτων, κατασκεύασαν το σύγχρονο πολιτικό σύστημα, το οποίο, όχι μόνο δε μεριμνά για το συμφέρον του λαού, αλλά ταυτόχρονα τον εξημερώνει και τον καταπιέζει με την άδειά του, λόγω της ψευδαίσθησης δημοκρατίας. Οι ίδιοι φρόντισαν να αποσυρθούν στο παρασκήνιο πίσω από τις ψυχρές μετοχικές ανώνυμες και "ανεύθυνες" εταιρείες, καθώς τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αποσπούν την προσοχή της κοινής γνώμης. Μάλιστα, το πρότυπο του διπόλου εξουσίας παραμένει: "βασιλιάς" είναι ο δισεκατομμυριούχος κεφαλαιοκράτης, και αυλικοί οι εκάστοτε διευθυντές, στελέχη ή managers, οι οποίοι πληρώνονται αδρά για να υποχρεώνουν τους εργαζόμενους-"σκλάβους" να αποδίδουν το προϊόν τους στον πρώτο και για τους ίδιους να μένει ένας μικρός μισθός. Η ζωή του, επίσης, δε διαφέρει σε τίποτα από εκείνη των παλαιών εποχών, με διαβίωση σε σύγχρονα "παλάτια", στρατιές από "υπηρέτες" και έξοδα μεγάλης χλιδής. Η μεγάλη, δε, πλειοψηφία του κόσμου ζει με το φόβο της καταστροφής στις σύγχρονες πόλεις-"αγροκτήματα", ενώ η στενή αγορά εργασίας αποτελεί ένα σύγχρονο σκλαβοπάζαρο, στο οποίο ο άνεργος συμμετέχει ως θύμα. Τέλος, δε χρειάζεται να συντηρεί ιδιωτικό στρατό για την προστασία της περιουσίας του από την αντιδραστική μάζα, αλλά επωφελείται δωρεάν από τις δημόσιες δυνάμεις ασφαλείας.

Έτσι, ένας παρατηρητικός πολίτης του Μεσαίωνα που θα μας επισκεπτόταν σήμερα δε θα παρασυρόταν από την πλασματική "δημοκρατική σκηνή", αλλά θα διαπίστωνε αμέσως την πραγματικότητα καθώς είναι εξοικειωμένος με αυτήν, γεγονός που ο σημερινός πολίτης δεν μπορεί να διακρίνει, γιατί ο τρόπος σκέψης του είναι ποσοτικός και όχι ποιοτικός. Ωστόσο, η γνώση προϋπάρχει από την αρχαία εποχή, όταν Έλληνες φιλόσοφοι προέβλεψαν και επισήμαναν τις αιώνιες ανισορροπίες εξουσίας, καθώς και πρότειναν τρόπο ανθρωπιστικής επίλυσής τους.-