Ποιος ήταν ο Σαίξπηρ;

Γράφει ο Βαγγέλης Τσούκας

Ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ (αγγλικά: William Shakespeare, 1564-1616) ήταν Άγγλος ποιητής και θεατρικός συγγραφέας. Θεωρείται ο σημαντικότερος συγγραφέας της Αγγλικής γλώσσας και ένας από τους σημαντικότερους παγκοσμίως. Τα σωζόμενα κείμενά του αποτελούνται από 38 θεατρικά έργα, 154 σονέτα, δύο μεγάλα αφηγηματικά ποιήματα και πολλά άλλα μικρά, τα περισσότερα εκ των οποίων γράφηκαν μεταξύ του 1589 και του 1613. Ορισμένα από τα πιο γνωστά είναι ο Άμλετ, ο Μάκβεθ, ο Βασιλιάς Ληρ και ο Ρωμαίος και Ιουλιέττα. Διαπνέονται από βαθεία κατανόηση της ανθρώπινης φύσης και παραμένουν επίκαιρα, ενώ η επίδρασή τους είναι τεράστια, ιδιαίτερα στο θέατρο όπου επέκτειναν τις λειτουργικές δυνατότητες των χαρακτήρων, της πλοκής, της γλώσσας και του ύφους. Για παράδειγμα, μέχρι τον Ρωμαίο και Ιουλιέττα τα ρομαντικά θέματα δε θεωρούνταν κατάλληλα για τραγωδίες.

Για την ιδιωτική ζωή και την εξωτερική εμφάνιση του Σαίξπηρ έχουν σωθεί ελάχιστες μαρτυρίες. Για παράδειγμα, δεν υπάρχει γραπτή περιγραφή της εικόνας του και από τα 60 πορτρέτα που παρουσιάστηκαν στην Εθνική Πινακοθήκη της Βρετανίας, ισχυριζόμενα ότι αποδίδονται σε αυτόν, μόνο δύο θεωρήθηκαν μερικώς αποδεκτά. Περίπου 150 χρόνια μετά το θάνατό του, άρχισαν να εκφράζονται αμφιβολίες σχετικά με την πατρότητα των έργων που έχουν αποδοθεί σε αυτόν, οι οποίες τροφοδοτούνται από τη γενική ασάφεια γύρω από ιστορικά στοιχεία εκείνης της περιόδου. Βασικά σημεία του λεγόμενου Σαιξπηρικού ζητήματος είναι τα ακόλουθα:

1) δεν αποδεικνύεται ότι ο Σαίξπηρ διέθετε την αναγκαία εκπαίδευση, την αριστοκρατική ευαισθησία και την εξοικείωση με το βασιλικό κατεστημένο, τα οποία είναι εμφανή στα έργα

4) τα πρώτα έργα εκδόθηκαν ανώνυμα, γεγονός που, ίσως, δηλώνει την επιθυμία του πραγματικού συγγραφέα να παραμείνει ανώνυμος, ενώ αργότερα προέκυψε το πρόσωπο του Σαίξπηρ για να αποδοθούν. Επίσης, κανένα έργο δεν αναφέρεται στην, κατά τα άλλα λεπτομερή, διαθήκη του.

2) η συγγραφή των έργων απαιτούσε ευρεία γνώση της σύγχρονης Γαλλικής, Ιταλικής και Ισπανικής λογοτεχνίας, καθώς και βαθεία κλασική Ελληνική και Λατινική παιδεία. Ωστόσο, ένας γνωστός του ανέφερε ότι ο Σαίξπηρ είχε ελάχιστη παιδεία, ενώ έξι αποδεδειγμένα δικές του υπογραφές φαίνονται άτσαλα και ανορθόγραφα γραμμένες. Επίσης, η κόρη του, Τζούντιθ, παρέμεινε εντελώς αγράμματη

3) φαίνεται να έκανε απλή ζωή και τα ιστορικά γεγονότα είναι ασυμβίβαστα με την ποιητική του διάνοια. Για παράδειγμα, ενώ βρίσκεται στον κολοφώνα της συγγραφικής του δράσης, εμφανίζεται να αγοράζει πρώτη ύλη για επιχείρηση ζυθοποιίας και να μυνύει κάποιον για ελάχιστα χρήματα




Μελετητές που εξέφρασαν τη δυσπιστία τους σχετικά με την υπόθεση πως ο Σαίξπηρ δεν είναι ο πραγματικός συγγραφέας, όπως ο Ουώλτ Ουίτμαν, ο Μαρκ Τουέην και ο Σίγκμουντ Φρόυντ, υποστηρίζουν ότι ένα μέρος, τουλάχιστον, των έργων πιθανά ανήκει σε άλλους συγγραφείς, μεταξύ των οποίων αναφέρονται συχνά ο Φράνσις Μπέηκον, ο Κρίστοφερ Μάρλοου και ο Ουίλλιαμ Στάνλεϊ, 6ος κόμης του Ντέρμπυ. Επίσης, τελευταία ιστορικοί έχουν επισημάνει ότι τα γεγονότα της ζωής του Edward de Vere, 17ου κόμη της Οξφόρδης, εμφανίζουν ομοιότητες με καταστάσεις που αποτυπώνονται σε έργα του Σαίξπηρ και αυτή τη στιγμή η υπόθεση για το πρόσωπό του θεωρείται η επικρατέστερη. Ωστόσο, όπως και με την περίπτωση των Ομηρικών Επών, μόνο υποθέσεις μπορούν να εκφραστούν για το ζήτημα της πατρότητας των έργων, αλλά αυτό δεν μειώνει καθόλου το μεγαλείο και την συνεισφορά τους στον ανθρώπινο πολιτισμό.-