Οι Φυσικοί Πόροι

Γράφει ο Βαγγέλης Τσούκας

Οι Φυσικοί Πόροι ή φυσικές πηγές πλούτου αποτελούν οποιοδήποτε αγαθό υπάρχει ελεύθερο στη φύση και διατίθεται χωρίς παρέμβαση του ανθρώπου, συμπεριλαμβανομένων των άβιων (πχ. ορυκτές πρώτες ύλες), έμβιων

 (χλωρίδα και πανίδα) και περιβαλλοντικών (πχ. ηλιοφάνεια, ατμόσφαιρα) παραγόντων. Λόγω της ποικιλίας τους, υπάρχουν διάφορα είδη ταξινόμησης των φυσικών πόρων, όπως πχ. ενεργείς ή εν δυνάμει, ανακυκλώσιμοι ή μη κοκ.

Σημαντικό ζήτημα αποτελεί η επίδραση, κυρίως, των μη ανανεώσιμων πηγών (πχ. ορυκτά καύσιμα) στην οικονομία και, γενικά, στην ευημερία μιας χώρας. Η λεγόμενη νόσος της Ολλανδίας προσβάλει πλούσιες σε φυσικούς πόρους χώρες, των οποίων οι εξαγωγές πρώτων υλών υπερβαίνουν το 25% του ΑΕΠ τους, και με διάφορους μηχανισμούς βλάπτει τελικά τις ίδιες. Για παράδειγμα, αν δεν ληφθούν προληπτικά και επενδυτικά μέτρα, η απότομη ισχυροποίηση της οικονομίας μπορεί να οδηγήσει σε ανατίμηση του εθνικού νομίσματος με αποτέλεσμα την μείωση της συνολικής ανταγωνιστικότητας. Επίσης, κυρίως σε μη ανεπτυγμένες χώρες, παρατηρείται αύξηση της διαφθοράς, μείωση της δημοκρατίας, κοινωνική ανισότητα και αύξηση της πιθανότητας πολεμικών συρράξεων, ενώ αιφνίδιες μεταβολές στην τιμή διάθεσης των πρώτων υλών οδηγούν σε απότομες και μαζικές αλλαγές του οικονομικού κλίματος και του επιπέδου διαβίωσης των πολιτών. Η ανεύρεση επαρκών πρώτων υλών προοριζόμενων για εξαγωγή έχει διαφορετική επίδραση σε κάθε χώρα. Για παράδειγμα, η Αγκόλα και η Νιγηρία αντί να ωφεληθούν, καταδικάστηκαν σε μόνιμη κοινωνική αποσύνθεση και καταστροφή, οι Αραβικές χώρες σπαταλούν τον τεράστιο ορυκτό πλούτο τους σε εφήμερες και κατώτερες καταναλωτικές ανάγκες, εφάμιλλες της παιδείας και νοοτροπία τους, ενώ, από την άλλη πλευρά, η Νορβηγία έχει καταρτίσει ένα μακρόπνοο βιώσιμο σχέδιο εκμετάλλευσης, το οποίο σε λίγες δεκαετίες την μετέτρεψε από χώρα φτωχών ψαράδων, σε ένα από τα πλουσιότερα, δικαιότερα και ακμάζοντα κράτη στον κόσμο. Η ανεύρεση σημαντικών πλουτοπαραγωγικών πηγών σε μια χώρα παρομοιάζεται με την περίπτωση απότομου πλουτισμού από ένα τυχερό λαχείο: αν δεν γίνει σωστή και συνετή διαχείριση των εσόδων θα οδηγήσει σε δυστυχία, παρά σε ευτυχία.

Η Ελλάδα διαθέτει σε αφθονία συγκεκριμένους φυσικούς πόρους, όπως ο ήλιος, η θάλασσα, το γεωγραφικό ανάγλυφο και οι κλιματικές συνθήκες, οι οποίες χρησιμοποιούνται κυρίως για τουριστικούς σκοπούς, ενώ θα μπορούσαν, παράλληλα, να αξιοποιηθούν στην παραγωγή ανακυκλώσιμων μορφών ενέργειας. Τα βεβαιωμένα αποθέματα σε ορυκτό πλούτο είναι ελάχιστα και δεν υπάρχουν βάσιμες πιθανότητες να αυξηθούν, ενώ το μεγαλύτερο μέρος τους εξάγεται απ' ευθείας χωρίς μεταποιητική επεξεργασία. Αν συμπεριληφθεί και η συμμετοχή του εξορυκτικού κλάδου στην ηλεκτροπαραγωγή, το ποσοστό συμμετοχής των πρώτων υλών στο ΑΕΠ ανέρχεται στο 3,4%, ενώ συνολικά το ισοζύγιο πληρωμών είναι αρνητικό λόγω της εισαγωγής μεγαλύτερης ποσότητας υδρογονανθράκων. Μικρή σημασία αποκτά η στρατηγική θέση της χώρας ως διαμετακομιστικός κόμβος ενεργειακών πηγών από τη Μέση Ανατολή στην Ευρώπη (πχ. αγωγός TAP). Ακόμα και αν στο μέλλον ανευρεθούν στον υποθαλάσσιο χώρο της εγγύς Μεσογείου θάλασσας εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα, η ανικανότητα των Ελληνικών κυβερνήσεων να διεκδικήσουν δικαιώματα στο πλαίσιο των ΑΟΖ (ανεξάρτητων οικονομικών ζωνών), η διαφθορά του πολιτικού και κοινωνικού συστήματος και οι αποικιακού τύπου μνημονιακές συμβάσεις που υπογράφηκαν με τη διεθνή εξουσία εκμηδενίζουν την πιθανότητα αυτά να φτάσουν και να ωφελήσουν πραγματικά τον πληθυσμό.

Συχνά λέγεται ότι ένας από τους σημαντικούς λόγους που η Ελλάδα εισήλθε σε οικονομική κρίση είναι η δέσμευση και η εκμετάλλευση των γνωστών και μελλοντικών φυσικών πόρων της, αν και η προσπάθεια ιδιωτικοποίησης του ήλιου και της θάλασσας είναι δύσκολη και οδηγεί ενίοτε σε τραγελαφικές καταστάσεις. Στην πραγματικότητα, εκείνο που η διεθνής εξουσία επιχειρεί να ελέγξει με τα μνημόνια δεν είναι ο υλικός πλούτος αλλά ο ανθρώπινος, δηλαδή οι Έλληνες πολίτες, τους οποίους αδρανοποιεί και καταδικάζει σε αέναο περιορισμό και ταπείνωση.-