Κοινωνία: Τα Ίδια Αντίθετα

Γράφει ο Βαγγέλης Τσούκας

Στην κοινωνία επικρατεί, με ελάχιστες εξαιρέσεις, η διάκριση των μελών της σε ομάδες. Για παράδειγμα, στην πολιτική δημιουργούνται ρεύματα ιδεολογιών, στον υλικό τομέα υπάρχει διαστρωμάτωση σε οικονομικές τάξεις και στα 

κοινωνικά θέματα εκφράζονται διαφορετικές απόψεις, όπως στα ζητήματα της οικογένειας, της ηθικής, της αισθητικής, της δικαιοσύνης κλπ. Έτσι, με βάση αντίστοιχα κριτήρια, κάθε άτομο ταξινομείται σε κατηγορίες, πχ. δεξιοί-αριστεροί, πλούσιοι-φτωχοί, υπέρ-κατά μιας άποψης κλπ.

Στο πλαίσιο της διαφορετικότητας κάθε μεμονωμένο άτομο ανήκει μεν σε συγκεκριμένη ομάδα, αλλά, ταυτόχρονα, αναπαράγει και εμπεριέχει εν δυνάμει όλες τις υπόλοιπες, στις οποίες δεν ανήκει. Από την στιγμή που κάποιος επιλέγει μια συγκεκριμένη ιδέα και διατηρεί μια στάση, τότε περιορίζεται σε ένα μόνο τμήμα του "χώρου αποφάσεων", αφήνοντας "κενό" που είναι διαθέσιμο να καλυφθεί από άλλους. Έτσι, ο πρώτος που κάνει μια υποκειμενική επιλογή καθίσταται το αίτιο της γέννησης των αντιπάλων του, καθώς αυτομάτως καλεί και προκαλεί τους υπόλοιπους είτε να τον ακολουθήσουν είτε να αντιπαραβληθούν. Επειδή, μάλιστα, στην κοινή γνώμη, συνήθως, παρουσιάζονται ψευδή διλήμματα και οι προτείνονται διαβλητές και μερικές λύσεις, δεν επαρκούν για να καλύψουν το "πνευματικό μέγεθος" και να ικανοποιήσουν την κοινωνική ανάγκη του ανθρώπου και, για το λόγο αυτό, πάντα τέτοιες θέσεις θα προκαλούν αντίστοιχες αντιθέσεις. Για παράδειγμα, κάποιος που τάσσεται υπέρ συντηρητικών αρχών και εναντίον της νεωτερικότητας δημιουργεί αυτομάτως την αντίθετη γνώμη της προοδευτικότητας, με την οποία είναι αναγκασμένος να συνυπάρξει. Με άλλα λόγια, ο συντηρητικός κρύβει μέσα του τον σπόρο του προοδευτικού, και το αντίστροφο, και οι δύο αποτελούν ένα αδιάσπαστο ζεύγος αντίθετων απόψεων, στο οποίο η μία εμπεριέχεται στην άλλη. Η ιδέα της στενής δυαδικής αλληλεξάρτησης στοιχείων αποδίδεται στο κινεζικό σύμβολο Yin και Yang, που μεταφράζεται σε Σκοτεινό και Φωτεινό, τα οποία θεωρούνται ενότητα που ονομάζεται Tao ή δρόμος-μέθοδος και χαρακτηρίζουν την αιώνια κινεζική παράδοση στην επιστήμη, την ιατρική, τις πολεμικές τέχνες και αλλού. Εξ' άλλου, στην κοινωνία δεν αλλάζει ο αριθμός των αντιδιαστελλόμενων απόψεων, οι οποίες ενυπάρχουν διαρκώς, αλλά η αναλογία εκπροσώπησής τους στον πληθυσμό.

Η αναγνώριση της ενότητας των αντίθετων απόψεων παρέχει μια οδό οριστικής αντιμετώπισης του εμφύλιου διχασμού που αυτές προκαλούν, μέσω της εξουδετέρωσής τους. Επειδή καμία μεμονωμένη άποψη δεν είναι ανεξάρτητη και αυτόνομη, σημαίνει ότι δεν είναι πλήρως ικανοποιητική, γόνιμη και ωφέλιμη, αλλά ιδανικός είναι ένας συνδυασμός τους ανάλογα με την περίσταση. Για παράδειγμα, στη διακυβέρνηση η εφαρμογή πολιτικών από όλες τις παρατάξεις θα έφερνε το βέλτιστο αποτέλεσμα. Ακόμα καλύτερη σύσταση είναι να αποφεύγεται η υιοθέτηση υποκειμενικών και σχετικών απόψεων που επιδέχονται αμφισβήτησης και διαβολής, καθώς είναι βέβαιο ότι θα εμφανιστούν τέτοιες και να ακολουθηθούν μόνο απόλυτες και καθολικές αρχές και αξίες που έχουν δοκιμαστεί στο χρόνο και τον τόπο. Έτσι, αντί να δίδεται η ψευδαίσθηση δημοκρατικής επιλογής από ατελείς, διαβλητές και ανεπαρκείς ιδεολογίες, να συγκροτηθεί μια κυβέρνηση εθνικής ομοψυχίας, η οποία θα εκφράζει όλες τις υπάρχουσες κοινωνικές δυνάμεις. Η κοινωνία δεν είναι ένα ψηφιδωτό με διακριτά δομικά στοιχεία, αλλά κάθε ψηφίδα είναι πολύχρωμη και, κατά βάθος, ίδια με τις υπόλοιπες. Μόνο οι καθολικές ανθρωπιστικές αξίες είναι ικανές να "γεμίσουν" πλήρως τον άνθρωπο και να τον θωρακίσουν από τη σχετικότητα και τη μερικότητα, η οποία τον οδηγεί σε σύγκρουση με τον εαυτό του.-