Πλούτος και Ποικιλία

Γράφει ο Βαγγέλης Τσούκας

Στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Αυστραλίας, με έδρα την απομακρυσμένη πόλη Perth, λειτουργεί το ίδρυμα Kwongan, το οποίο μελετά και εκδίδει αναλύσεις για την χλωρίδα σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο.

 Η ανταγωνιστικότητα και το υψηλό επίπεδο του Πανεπιστήμιου αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση για άλλα απομονωμένα μέρη του κόσμου.

Το ίδρυμα Kwongan έκανε μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση: όσο φτωχότερη και απλούστερη είναι μια περιοχή, τόσο μεγαλύτερη ποικιλία φυτών διαθέτει. Για παράδειγμα, ενώ στη Μεγάλη Βρετανία ευδοκιμούν 1500 είδη φυτών, η Γκουϊάνα της Λατινικής Αμερικής διαθέτει 9000 και η ζούγκλα του Αμαζονίου ακόμα περισσότερα. Βρέθηκε ότι η αιτία της μεγάλης βιοποικιλότητας δεν είναι μόνο οι ευνοϊκές κλιματολογικές συνθήκες, γιατί αυτή παρατηρείται και σε ξερά και άγονα εδάφη, όπως εκείνα της δυτικής Αυστραλίας και της νότιας Αφρικής. Αντίθετα, το κοινό των δύο περιοχών είναι ότι το έδαφός τους περιέχει μικρές ποσότητες από ζωτικής σημασίας για τα φυτά θρεπτικά συστατικά, όπως το άζωτο και ο φώσφορος. Το παράδοξο, λοιπόν, είναι ότι σε περιοχές με πλούσιο υπέδαφος ευδοκιμεί μικρή ποικιλία φυτών, το οποίο εξηγείται ως εξής: σε συνθήκες αφθονίας τα ισχυρότερα και ταχύτερα αναπτυσσόμενα είδη φυτών επωφελούνται και ευδοκιμούν εις βάρος των πιο αργών, καλύπτοντας το έδαφος, απορροφώντας το νερό και κρύβοντας τον ήλιο από τα δεύτερα, ενώ σε συνθήκες ένδειας τα είδη ανταγωνίζονται μεταξύ τους, τα ταχύτερα δεν επωφελούνται περισσότερο και όλα συμβιώνουν σε μια κατάσταση δυναμικής ισορροπίας. Παρόμοιο φαινόμενο παρατηρείται, αντίστοιχα, και στην ανθρώπινη κοινωνία. Σε παραδοσιακές κοινωνίες παλαιότερων εποχών και σε φτωχές χώρες σήμερα διαπιστώνεται μεγαλύτερη ποικιλία και αριθμός επαγγελμάτων, συνήθως σε οικογενειακή βάση, από ότι σε προηγμένες, όπου οι μεγάλες ανώνυμες επιχειρήσεις που διοικούνται από έξυπνα, ικανά και εκπαιδευμένα στελέχη και η συγκέντρωση της αγοράς σε λίγα κέντρα ελέγχου έχουν εξαφανίσει τις πρώτες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι και η χώρα μας, στην οποία μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες σχεδόν το σύνολο της απασχόλησης λειτουργούσε σε ονομαστική οικογενειακή βάση, ενώ σήμερα έχει αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από απρόσωπη μισθωτή εργασία.

Σύμφωνα με τη μελέτη του πανεπιστημίου, στη διαφορά υπεισέρχεται και ο παράγοντας χρόνος: οι περιοχές του βορείου ημισφαιρίου πέρασαν από την εποχή των παγετώνων πριν από 20000 περίπου χρόνια, η οποία εξαφάνισε την παλαιά χλωρίδα, ενώ εκείνες του νότιου έμειναν ανέπαφες για εκατομμύρια χρόνια. Το αποτέλεσμα είναι στις πρώτες να ξεκινήσει από το μηδέν η ανάπτυξη, οπότε τα ταχύτερα είδη επωφελήθηκαν εις βάρος των πιο αργών, ενώ στις δεύτερες ο άφθονος χρόνος επέτρεψε την ισόρροπη συμβίωση όλων. Αντίστοιχα, στον άνθρωπο οι κλασικές αξίες και αρχές, η γνώση και η αλήθεια έχουν εκφραστεί εδώ και χιλιάδες χρόνια και διαμορφώνουν ολοκληρωμένες και διακριτές προσωπικότητες, ενώ μόλις τις τελευταίες δεκαετίες απειλούνται και παραγκωνίζονται από την εφήμερη πληροφόρηση, τη μαζοποίηση της συμπεριφοράς και τη δέσμευση της σκέψης, οι οποίες ευνοούν επιφανειακούς τυχοδιώκτες. Για παράδειγμα, πριν από 100 χρόνια στον Ελλαδικό χώρο συνυπήρχαν τρεις θρησκείες, ποικιλία γλωσσών, ονομάτων και καταγωγών, ενώ σήμερα όλοι αποτελούν τμήμα μιας παρακμάζουσας ομογενοποιημένης Ευρώπης. Συνεπώς, οι διαφόρων τύπων επαναστάσεις και ανατροπές και οι προοδευτικές και νέες ιδέες δεν επιχειρούν τίποτα περισσότερο από το να διαταράξουν το υπάρχον κατεστημένο και να στρώσουν το έδαφος για την άλωσή του από επιτήδειους

Μήπως, λοιπόν, οι φτωχότερες περιοχές είναι πλουσιότερες σε ποικιλία και διαφορετικότητα, τόσο φυτών, όσο και ανθρώπων;