Ο φόβος της αποτυχίας και οι έφηβοι

Γράφει η  Ράνια Τοπτσόγλου*

Η εφηβεία είναι μία μεταβατική περίοδος στη ζωή ενός ατόμου, ανάμεσα στην παιδική ηλικία και στον κόσμο των ενηλίκων.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου το παιδί προσπαθεί να γίνει πιο αυτόνομο, να διαμορφώσει τη δική του ταυτότητα και να είναι αποδεκτό από τους συνομηλίκους και γενικότερα από το περιβάλλον του. Στο πλαίσιο αυτό έχει προσδοκίες για τη μελλοντική του ζωή και θέτει στόχους, τους οποίους προσπαθεί να πραγματοποιήσει.

Όταν όμως οι στόχοι αυτοί δεν πραγματοποιούνται και ο έφηβος πρέπει να αντιμετωπίσει για παράδειγμα, μια κακή επίδοση στο σχολείο ή μια απόρριψη από τους συνομηλίκους του, μπορεί να βιώσει συναισθήματα απογοήτευσης, να νιώσει ανεπαρκής, να κατηγορεί τον εαυτό του για αυτό που έγινε και τελικά η αυτοεκτίμησή του να καταρρακωθεί. Τότε είναι που αρχίζει να φοβάται ότι σύντομα θα αποτύχει ξανά, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος αρνητικών σκέψεων και άσχημων συναισθημάτων που τον κατακλύζουν, τον καθιστούν ανήμπορο να σκεφτεί εναλλακτικές και τον οδηγούν πάλι στις ίδιες πράξεις, επιβεβαιώνοντας τελικά τους φόβους του.

Πώς μπορούμε να σπάσουμε τον φαύλο κύκλο;

·         Καταρχήν μη βάζετε ταμπέλες στον εαυτό σας. Σκεφτείτε ότι δεν είχατε το επιθυμητό αποτέλεσμα επειδή δεν κάνατε κάτι σωστά και όχι επειδή δεν έχετε την κατάλληλη ικανότητα. Με άλλα λόγια, δεν κατορθώσατε να πραγματοποιήσετε τον στόχο σας ή να ικανοποιήσετε την επιθυμία σας γιατί ακολουθήσατε μια λανθασμένη συμπεριφορά ή γιατί κάνατε λανθασμένες εκτιμήσεις ή επιλογές. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι εσείς είστε αποτυχημένος.

·         Προσπαθήστε να ανακαλύψετε τι πραγματικά είναι αυτό που σας φοβίζει στο να ξαναδοκιμάσετε και αναλογιστείτε τι οφέλη θα έχετε αν ξεπεράσετε αυτό σας τον φόβο.

·         Προκειμένου να πραγματοποιήσετε τον στόχο σας, σκεφτείτε ψύχραιμα και καταγράψτε όλες τις πιθανές λύσεις που έχετε, ακόμα και αυτές που σας φαίνονται αστείες ή απλές,  και ξεκινήστε δοκιμάζοντας αυτή με τα περισσότερα πλεονεκτήματα. Αν η λύση που επιλέξατε δεν πετύχει, δώστε χρόνο στον εαυτό σας, δείτε με ψυχραιμία τι έφταιξε και σκεφτείτε τι θα μπορούσατε να αλλάξετε την επόμενη φορά.

·         Μπορείτε επίσης να «σπάσετε» τον στόχο σας σε μικρότερα κομμάτια, βάζοντας επιμέρους μικρότερους στόχους για επίτευξη και να ξεκινήσετε από αυτούς. Οι μικρές σας επιτυχίες σε αυτούς, θα σας βοηθήσουν να οδηγηθείτε σε επιτυχία και στον τελικό σας στόχο.

·         Ζητήστε βοήθεια από τους ανθρώπους που είναι κοντά σας και τους εμπιστεύεστε. Αυτοί μπορεί να είναι οι γονείς σας, οι φίλοι σας, ή άλλα άτομα που μπορούν να σας ακούσουν και να σας στηρίξουν.

Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν;

Εάν είστε γονέας και βλέπετε τον έφηβό σας να υποφέρει μετά από μία αποτυχία του, μπορείτε κι εσείς να τον βοηθήσετε:

·         Αρχικά, ακούστε τον. Δώστε του τον χρόνο να σας εκφράσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του και δείξτε του ότι θα είστε εκεί για να τον στηρίζετε.

·         Παραμείνετε ψύχραιμοι. Αν του κάνετε κριτική, εκδηλώσετε το θυμό σας ή τη στενοχώρια σας δε θα βοηθήσετε την κατάσταση, αλλά θα τον κάνετε να γεμίσει με περισσότερο άγχος και να αισθανθεί ακόμη χειρότερα.

·         Συζητήστε μαζί του ήρεμα, ενθαρρύνετέ τον σε νέες προσπάθειες και βοηθήστε τον να βρει πώς μπορεί να κινηθεί από εδώ και πέρα.

Τέλος, αν βλέπετε ότι παρά τις προσπάθειές σας, αυτός παραμένει αγχωμένος, στενοχωρημένος και νιώθει ανήμπορος να προχωρήσει μπροστά, απευθυνθείτε σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας, προκειμένου να τον βοηθήσει αποτελεσματικά.-

*Η Ράνια Τοπτσόγλου είναι Ψυχολόγος

http://psychologikiypostirixi.gr