Το Πείραμα

Πείραμα αποτελεί κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα που έχει σκοπό να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει μια υπόθεση ή απλώς να εξετάσει

πως λειτουργεί το φυσικό περιβάλλον. Η έννοια του πειράματος έχει πολυεπίπεδη σημασία: από την αυστηρή και τυποποιημένη διαδικασία που ακολουθεί η επιστημονική μέθοδος μέχρι την στοιχειώδη συμπεριφορά των παιδιών που αναγνωρίζουν για πρώτη φορά τον κόσμο, πειράματα διεξάγονται συνεχώς συνειδητά και υποσυνείδητα.

Ένα πείραμα επιλέγεται μετά από προσεκτική μελέτη και προετοιμασία των λεγόμενων συνθηκών ή παραμέτρων του και καταλήγει σε κάποιο σύνολο αποτελεσμάτων. Η διαδικασία του πειράματος καθοδηγείται από μια υπόθεση, η οποία επιβεβαιώνεται ή διαψεύδεται ανάλογα με την έκβαση του πρώτου και μαζί αποτελούν τον πυρήνα της επιστημονικής μεθόδου. Στην πραγματικότητα, καμία εμπειρική παρατήρηση, όσο ισχυρή και προφανής και αν είναι, δεν μπορεί να επιβεβαιώσει μια υπόθεση, παρά μόνο να διαψεύσει μια τέτοια, δρώντας ως αντιπαράδειγμα. Για παράδειγμα, το ότι ο ήλιος ανατέλλει κάθε ημέρα από την ανατολή, δεν αποτελεί απόδειξη της υπόθεσης ότι πάντα θα συμβαίνει αυτό, αλλά αν μία φορά ανατείλει από άλλη θέση, τότε η υπόθεση σίγουρα διαψεύδεται. Ο Αϊνστάιν είπε σχετικά, "κανένας αριθμός πειραμάτων δεν αρκεί για να αποδείξει ότι είμαι ορθός, αλλά ένα αρκεί να αποδείξει ότι είμαι λανθασμένος". Η συντριπτική πλειοψηφία των ανακαλύψεων προέκυψε υπό ελεγχόμενες συνθήκες, αλλά σε σπάνιες εξαιρέσεις η τύχη οδήγησε στο επιθυμητό αποτέλεσμα, όπως πχ. στην ανακάλυψη της πενικιλίνης. Χαρακτηριστικό κάθε πειράματος είναι η επαναληψιμότητα, η οποία απαιτεί ώστε η επανάληψή του υπό τις ίδιες συνθήκες θα οδηγήσει σε παρόμοια αποτελέσματα. Τέλος, η εκτίμηση της έκβασης ενός πειράματος εξαρτάται από το πλαίσιο στο οποίο πραγματοποιήθηκε, σχετίζεται με την αρχική υπόθεση και αποτελεί το πιο δύσκολο τμήμα της διαδικασίας. Γνωστά παραδείγματα πειραμάτων ήταν εκείνα του Γαλιλαίου, Δαρβίνου, του Παστέρ, του Παβλώφ και του Τέσλα που έμειναν στην ιστορία για την οργάνωση, συνέπεια και επιτυχία τους.

Κατ' επέκταση, κάθε δραστηριότητα που επιτελείται για πρώτη φορά από κάποιον αποτελεί ένα πείραμα. Ένα παιδί που πειραματίζεται με το παιγνίδι, ένας έφηβος με τις δυνάμεις του και ένας ενήλικας με τον κοινωνικό του περίγυρο, αποτελούν στοιχειώδεις ή πολύπλοκες δοκιμές για την αναγνώριση και καλύτερη προσέγγιση της πραγματικότητας. Ανάλογα με τα αποτελέσματα προκύπτουν γενικά συμπεράσματα που αθροίζονται στην εμπειρία του καθενός. Η φιλοσοφική θεωρία ότι η αντίληψη του κόσμου είναι δυνατή μόνο μέσω των αισθήσεων λέγεται Εμπειρικισμός, η οποία παραδοσιακά έρχεται σε αντίθεση με το Ρασιοναλισμό, που θεωρεί ότι η πραγματικότητα υπακούει σε ενδογενείς και απόλυτους λογικούς κανόνες. Στην πραγματικότητα, παρατήρηση και συλλογισμός συλλειτουργούν στη διαδικασία της συμπερασματολογίας και κάθε ένας μας διεξάγει καθημερινά δεκάδες πειράματα, χωρίς να το αντιλαμβάνεται,. Από τον απλό έλεγχος της καλής λειτουργίας του σπιτιού ή του αυτοκινήτου, τη δοκιμή νέων συνδυασμών τροφής, ένδυσης ή τρόπου ζωής και μέχρι τη συνεχώς ανανεούμενη δυναμική αλληλεπίδραση με τους γύρω και τον εαυτό μας δοκιμάζουμε και συλλέγουμε πληροφορίας με σκοπό να επιλέξουμε τα επόμενα βήματά μας.-