ΜΜΕ: Μέρος 2ο. Επίδραση

Γράφει ο Βαγγέλης Τσούκας

Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης εκπέμπουν διαφόρων ειδών μηνύματα, τα οποία έχουν στόχο να προκαλέσουν στον αποδέκτη

τους συγκεκριμένη ψυχοπνευματική επίδραση και μπορούν να κατηγοριοποιηθούν με δύο τρόπους: ανάλογα με το είδος της εκπομπής στην οποία φέρονται και ανάλογα με την επίδραση που προκαλούν.

Οι εκπομπές διακρίνονται σε δύο τύπους: τις πραγματικές και τις εικονικές. Οι πρώτες αφορούν σε πραγματικά γεγονότα, όπως οι ειδήσεις, τα ντοκιμαντέρ, οι ζωντανές παραγωγές κλπ και οι δεύτερες σε φανταστικά, όπως οι κινηματογραφικές ταινίες, τα τραγούδια κλπ. Οι διαφημίσεις αποτελούν μια ιδιαίτερη κατηγορία που προωθεί αντίστοιχα καταναλωτικά προϊόντα. Οποιαδήποτε, όμως, εκπομπή έχει στόχο την πρόκληση στον τελικό αποδέκτη κάποιου είδους συναισθήματος και συμπεριφοράς εξάρτησης και ποτέ να τον αφήσουν αδιάφορο και ανεπηρέαστο, αφού σε τέτοια περίπτωση δεν θα τις παρακολουθούσε. Συγκεκριμένα μέσω της απότομης και συχνής εναλλαγής μεταξύ θετικών συναισθημάτων χαράς και ευφορίας και αρνητικών, όπως φόβος, θλίψη, απόγνωση κα, προκαλείται κόπωση και εξάντληση των ψυχικών αποθεμάτων του θεατή. Για παράδειγμα, σκηνές βίας και τρόμου εναλλάσσονται με εκείνες αγάπης και ευθυμίας, ενώ ακολουθούν τα, συνήθως, άσχημα νέα γεγονότα της ημέρας. Το τελικό αποτέλεσμα είναι η δημιουργία ενός αόριστου και υποσυνείδητου άγχους και ανασφάλειας που ακολουθεί τα άτομα στη καθημερινή τους ζωή. Παράλληλα, παρουσιάζεται μια περιορισμένη και μερική εικόνα του εκάστοτε θέματος, προσφερόμενη με απλότητα για να είναι εύληπτη από το σύνολο του κόσμου, ενώ αποσιωπώνται σημαντικές λεπτομέρειες, χωρίς τις οποίες αλλοιώνεται το πραγματικό νόημα. Για παράδειγμα, στις ειδήσεις παρουσιάζονται μόνο ελάχιστα επιφανειακά γεγονότα, όπως μια στημένη, απομακρυσμένη σύρραξη που υποθάλπει το στρατιωτικό καθεστώς των ΗΠΑ ή μια ασήμαντη ενέργεια της κυβέρνησης, ενώ λείπουν τα σοβαρά γεγονότα που καθορίζουν την τύχη της χώρας, όπως οι κρυφές συνομιλίες των εθνικών παραγόντων με τους διεθνείς θεσμούς ή η δράση των διαπλεκόμενων εγχώριων οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων. Στόχος είναι ο αποπροσανατολισμός και η απομάκρυνση του πολίτη από την αλήθεια και η δημιουργία μιας ψευδούς αίσθησης γνώσης και ενημέρωσης. Ταυτόχρονα, επιχειρείται η πόλωση του πληθυσμού σε δύο ισοδύναμα στρατόπεδα αντίθετων στάσεων και διαθέσεων, στην πολιτική, τον αθλητισμό και αλλού, τα οποία αλληλοεξουδετερώνονται. Η τελική συνισταμένη των επιδράσεων της εξάντλησης, της παραπληροφόρησης και της διαβολής είναι η αδρανοποίηση του πολίτη, η άμβλυνση των αντιστάσεών του και η διεύρυνση της ανοχής στην επερχόμενη εξωτερική καταπίεση.

Τα ΜΜΕ αποτελούν ένα σημαντικό τμήμα του εικονικού και πλασματικού κόσμου που μας περιβάλλει Μέσω των ΜΜΕ παρουσιάζεται μια πλαστή, εικονική πραγματικότητα στην οποία λαμβάνει χώρα η "θεατροποίηση" των πάντων, όπου όλοι οι εμφανιζόμενοι είναι ηθοποιοί σε ένα αέναο έργο. Η πραγματικότητα συγχέεται με τη φαντασία και δημιουργείται ένας ενδιάμεσός, ασαφής κόσμος, στον οποίο ο άνθρωπος αδυνατεί να λειτουργήσει και παραμένει παθητικός θεατής. Είτε πρόκειται για κανονικούς ηθοποιούς σε μία σκηνή, είτε για πραγματικά πρόσωπα που παρουσιάζονται ως σημαντικά, πίσω τους κρύβονται οι ίδιοι σκηνοθέτες που ορίζουν με ακρίβεια τι και πως θα προωθηθεί. Οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης δίνουν τον παλμό της εποχής, καθορίζουν τη μόδα, ανεβοκατεβάζουν κυβερνήσεις και γενικά γράφουν την σύγχρονη ιστορία. Το νόημα των ΜΜΕ ορίζεται από το όνομα τους και είναι η ενημέρωση. Ωστόσο, καμία από τις πληροφορίες που μεταδίδονται καταιγιστικά δεν προσθέτουν τίποτα καινούργιο από αυτό που περιέχει η παραδοσιακή, κλασική γνώση και μόρφωση. Με άλλα λόγια, κανένα συνταρακτικό νέο δεν έχει ειπωθεί τους τελευταίους αιώνες.-