Πολιτική και Συμπεριφορά

Γράφει ο Βαγγέλης Τσούκας

Πρόσφατα γερμανική εφημερίδα επευφημούσε την τρέχουσα κυβέρνηση του κόμματος ΣΥΡΙΖΑ λόγω της ικανότητας και αποτελεσματικότητάς της να επιβάλει οικονομικά και κοινωνικά μέτρα ύφεσης χωρίς ιδιαίτερη αντίδραση από τη μεγάλη μερίδα του λαού. Η πραγματικά πρωτοφανής "επιτυχία" της παρούσας κυβέρνησης στην εφαρμογή των επιταγών των διεθνών δανειστών οφείλεται αποκλειστικά στην ανεπαρκή πολιτική παιδεία της Ελληνικής κοινωνίας και την εξαρτημένη συμπεριφορά που επιδεικνύει ο Έλληνας. Το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα, όχι μόνο τα τελευταία χρόνια αλλά εδώ και πολλές δεκαετίες, επηρεάζει άμεσα και διαμορφώνει δραστικά τη συμπεριφορά του λαού, αλλάζοντας την ιστορία της χώρας.

Μεταξύ της πολιτικής και της συμπεριφοράς επικρατεί στενή δυναμική σχέση. Ο φιλόσοφος Αριστοτέλης είχε γράψει ότι "ο άνθρωπος είναι πολιτικό ζώο", τονίζοντας ότι αυτό που τον διακρίνει από τα άλλα είδη είναι η αίσθηση του "κοινού" και η σύσταση οργανωμένων κοινωνιών. Εγγενώς, στη βαθύτερη συνείδηση κάθε ανθρώπου ο δημόσιος λειτουργός διαθέτει μια κεντρική, αδιάφθορη θέση και αναμένεται να δρα υπεύθυνα με ήθος και ακεραιότητα. Στην περίπτωση που αυτή η ευαίσθητη εικόνα προσβληθεί με κάθε τρόπο, τότε αυτός απογοητεύεται και χάνει το ενδιαφέρον για τα κοινά, με αποτέλεσμα τον πλήρη αποσυντονισμό και αδρανοποίησή του. Τέτοια ευθεία επίθεση εναντίον της ενδογενούς εκτίμησης των πολιτικών θεσμών επιχειρείται καθημερινά, τόσο από την υποτιμητική έκθεσή τους στα Μέσα Ενημέρωσης, όσο και από την ίδια την ευτελή και ιδιοτελή στάση των πολιτικών προσώπων. Για παράδειγμα, όταν ένας δημόσιος λειτουργός δηλώνει αυθαίρετα χωρίς να ενεργεί ανάλογα, επιδρά με αρνητικό τρόπο στη ψυχοσύνθεση και της ευρείας μάζας: απενεργοποιεί το πολιτικό αισθητήριο και διευρύνει την ανοχή, ετοιμάζοντάς αυτήν να δεχτεί προθυμότερα καταπίεση και περιορισμό των ελευθεριών της. Παρόμοια κατάσταση επικρατεί με κάθε θεσμό, του οποίου η λειτουργία καταλήγει να είναι αντίθετη από την αναμενόμενη, όπως πχ. τα δικαστήρια που επιδικάζουν άνισες ή δυσανάλογες ποινές για ίδια αδικήματα, . Ιδιαίτερα, τα τελευταία χρόνια διαπιστώνεται ταλάντωση μεταξύ δύο καταστάσεων: αρχικά η κυβέρνηση λαμβάνει μέτρα που φτάνουν λίγο πριν την εξάντληση των ορίων ανοχής και αντοχής της κοινωνίας, τα οποία ακολουθούνται από μια περίοδο "πλύσης εγκεφάλου" (πχ. εκλογές, δημοψήφισμα, ελπιδοφόρες εξαγγελίες) με σκοπό  την αύξηση της των τελευταίων, για να επαναληφθεί το πρώτο βήμα. Για παράδειγμα, το οριακό ΟΧΙ του εθνικού δημοψηφίσματος το 2015 εκτόνωσε προσωρινά την ανάγκη για λαϊκή διαμαρτυρία και μετατράπηκε σε τρανταχτό ΝΑΙ, έκβαση η οποία δεν ήταν επιτρεπτή από το λαό αν επικρατούσε οριακά το ΝΑΙ. Τέλος, η συχνή εναλλαγή αρχηγών και κομμάτων στην εξουσία επιτυγχάνει την απαλλαγή του προηγούμενου από κάθε ευθύνη και προδοτική κατηγορία, ο οποίος είναι ελεύθερος να απολαύσει το κέρδη που αποκόμισε από τη σύντομη θητεία του.

Υποτίθεται, με βάση το Σύνταγμα, ότι ο Λαός ασκεί την Εξουσία, η οποία οφείλει να ενεργεί προς το συμφέρον του. Ωστόσο, η πραγματική εικόνα είναι αντίθετη: η εξουσία επιβάλλεται και ελέγχεται από ανώτερες, εξωγενείς δυνάμεις και ο λαός αποτελεί ένα τελικό διαχειρίσιμο όργανο που υπηρετεί τις τελευταίες. Ολόκληρο το πολιτικό σύστημα αποτελεί μέρος ενός γενικότερου Κοινωνικού Συστήματος, που περιλαμβάνει και προωθείται από τα Μέσα Ενημέρωσης, διάφορες οργανώσεις και τελικά από τον κάθε πολίτη ξεχωριστά. Η διάκριση της εξωγενώς εξαρτημένης συμπεριφοράς από την πηγαία και ανθρώπινη πλευρά μας αποτελεί το πρώτο βήμα στο δρόμο της αυτογνωσίας.-