Μικρές περιπλανήσεις στις εξοχές του Αμυνταίου: Στη γέφυρα του τρένου στο Κιρλί Δερβέν

Από το οινοποιείο του Δημόπουλου στο Ξινό Νερό, πεζοπορώντας στο χωραφόδρομο δίπλα στο καινούργιο δρόμο

προς Φλώρινα και λίγο πιο πάνω, παράλληλα με τη σιδηροδρομική γραμμή, φτάσαμε εύκολα και σύντομα στη χαραδρογέφυρα του τρένου, ένα θαυμαστό τεχνικό έργο των αρχών του περασμένου αιώνα, λίγες εκατοντάδες μέτρα πριν από τα στενά του Κιρλί Δερβέν.

Προχωρημένο φθινόπωρο και τις βελανιδιές τις στολίζουν ακόμα οι φυλλωσιές, στο χρώμα πια της καφετιάς αρκούδας.

Τα αμπέλια στην Τσαρβενίτσα, με το πιο εύχυμο κλήμα του τόπου, ξεφορτισμένα από καρπούς και φύλλα, ξεκουράζονται.

Η μια εικονογράφηση, η φωτεινή!

Στα νοτιοδυτικά όμως η άλλη, η σκοτεινή!

Το ορυχείο των Αναργύρων, ανοιχτή πληγή.

Η κατολίσθηση του καλοκαιριού ορατή και δυσοίωνη.

Η καμινάδα του Α.Η.Σ. Αμυνταίου σε δράση.

Τι άλλο για να οριστεί η αλλοίωση και η ρύπανση του περιβάλλοντος;

Η υποκρισία όμως ευθαλής.

Το πρώτο τρένο της σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκη - Μοναστήρι γλίστρησε σαν σαρανταποδαρούσα, από την αρχικά σιδερένια χαραδρογέφυρα, τον Ιούνιο του 1894.

Είκοσι δύο χρόνια αργότερα, το 1916, στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Βουλγαρικός στρατός νικημένος από τις δυνάμεις της Αντάντ, κυρίως Σέρβους, στο Δυτικό Μακεδονικό Μέτωπο (Τσέγανη - Γκορνίτσοβο - Μπάνιτσα) υποχωρώντας την ανατίναξε. Ωσότου να κατασκευαστεί η σημερινή γέφυρα, η διέλευση του τρένου γινόταν από παράκαμψη που επιτεύχθηκε με επιχωμάτωση της χαράδρας στα βόρεια της γέφυρας.

Την παράκαμψη αυτή, που είναι ευδιάκριτη, περπατήσαμε με κάποιο δέος να μας διακατέχει, αναλογιζόμενοι ότι η επιχωμάτωση υλοποιήθηκε περισσότερο χειρωνακτικά και πως αρκετοί εργάτες ήταν παππούδες σημερινών Κλειδιωτών και Ξινονεριτών!

Η κατατομή της γέφυρας από το μέρος αυτό είναι εντυπωσιακή.

Κάτω από το ανατολικό άκρο της, σώζεται σπάραγμα ενός βάθρου της πρώτης γέφυρας, που καταστράφηκε. Κατεβήκαμε ως κάτω και το περιεργαστήκαμε.

Συνεχίσαμε τη διαδρομή μας στα πρανή της σιδηροδρομικής γραμμής ταυτόχρονα με τη συνέχιση της αναδρομής στο παρελθόν.

Αναζητούσαμε το 170,450 χιλιόμετρο από Θεσσαλονίκη.

Σ' εκείνο ακριβώς το σημείο, το 1893, στην εκσκαφή του εδάφους για την κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής, ο κασμάς ενός κάθιδρου εργάτη ήρθε σε απρόσμενη επαφή με την Ιστορία!

Έφερε στο φως ένα μακεδονικό δείκτη οδού. Στον Α΄ Τόμο της Ιστορίας της Μακεδονίας οι N.G.L. HAMMOND - G.T. GRIFFITH αναφέρουν:

«Οι γνώσεις του Edson για το έδαφος και η μεταφορά επιγραφικών δεδομένων σ' αυτό, τον έκαναν να μπορέσει να δείξει ότι, κατά το 305/6 μ.Χ., η Εγνατία οδός περνούσε μέσα από το Κιρλί Δερβένι νοτίως της λίμνης Πετρών.

Ένας μακεδονικός δείκτης οδού που βρέθηκε “in situ” στο πέρασμα Κιρλί Δερβένι και φέρει την επιγραφή “εκ Βοκερίας στάδιοι εκατόν”, δείχνει ότι στον τρίτο και ίσως στον τέταρτο αιώνα π.Χ. μακεδονικός στρατιωτικός δρόμος περνούσε σ' αυτό το σημείο.

Η Εγνατία οδός, που κατασκευάστηκε από τους Ρωμαίους ως στρατιωτικός δρόμος και θεωρούνταν έναν αιώνα αργότερα από τον Κικέρωνα ότι είχε τον ίδιο χαρακτήρα, περνούσε απ' αυτό το σημείο, το οποίο διαχρονικά ήταν πάντα μεγάλης στρατηγικής σημασίας.

Η κα Hasluck περιγράφει τον μακεδονικό δείκτη οδού ότι “βρέθηκε θαμμένος στο έδαφος σε βάθος 2μ. στο 170,450 χλμ του σιδηροδρόμου δηλαδή μισό χιλιόμετρο νοτίως του σιδηροδρομικού σταθμού του Κλειδίου στην άγρια ατραπό που καλείται Κιρλί Δερβένι”».

Βαδίσαμε αρκετά προς το στενό πέρασμα. Το επίμαχο σημείο, φυσικά και δεν το εντοπίσαμε.

Απολαύσαμε όμως τη διαδρομή και την προσπάθεια.

Καλές γιορτές

Αμύνταιο 18-10-2017

Θ. Τραϊανός