Δημοτικά τραγούδια που γράφτηκαν για το θάνατο του Παύλου Μελά

Η 13^η Οκτωβρίου 1904 ήταν μια αποφράδα ημέρα για τον Ελληνισμό και ιδιαίτερα για το σκλαβωμένο τότε μακεδονικό

Ελληνισμό. Στη Στάτιστα της Καστοριάς , σήμερα το χωριό έχει μετονομαστεί σε «ΜΕΛΑΣ», ύστερα από προδοσία του Βούλγαρου κομιτατζή Μήτρου Βλάχου, ο Παύλος Μελάς έχασε τη ζωή του αφού έδωσε μια σύντομη μάχη με το τουρκικό απόσπασμα, που έφτασε στο χωριό από το Κονομπλάτι. Δέχτηκε μια αδέσποτη, θα λέγαμε, σφαίρα στη μέση του, που του προκάλεσε μεγάλη αιμορραγία.

          Ξεψύχησε στα χέρια του πρωτοπαλήκαρού του, τού Λάκη Πύρζα, αφήνοντας παρακαταθήκη να δώσουν το όπλο του στο γιο του Μίκη και το σταυρό που φορούσε στη γυναίκα του Ναταλία.

          Ακολούθησαν πολλά δραματικά γεγονότα με την ταφή του , με την αποκοπή της κεφαλής του και τη μεταφορά της στο Πισοδέρι, όπου θάφτηκε στο παρεκκλήσι της Αγίας Παρασκευής από τον ιερέα και εθνομάρτυρα Παπασταύρο Τσάμη, και τέλος με την οριστική ανάπαυση του παλικαριού στο ναό των Ταξιαρχών της Καστοριάς όπου ετάφη κι η πολυαγαπημένη του Ναταλία  μετά το θάνατό της.

          Ο λαός συγκλονίστηκε από τη θυσία του παλικαριού και με την πηγαία έμπνευσή του έγραψε πάρα πολλά τραγούδια για να υμνήσει αυτή την ηρωική στιγμή. Από τα πάρα πολλά που έχουν γραφεί σταχυολογήσαμε παρακάτω ορισμένα, που γράφτηκαν από τον ανώνυμο λαό με κυρίαρχο σχήμα το Δημοτικό τραγούδι που είναι τόσο αγαπητό στους Έλληνες.

1.    Σαν τέτοια ώρα στο βουνό ο Παύλος πληγωμένος

     Μες στα νερά του αυλακιού ήτανε ξαπλωμένος.

     -Για σύρε, Δήμο μου πιστέ, στην ποθητή πηγή μου

     Και δέρε μου κρύο νερό να γειάνω την πληγή μου.

     Σταλαγματιά το αίμα μου για σε ,πατρίδα, χύνω

     Για να ’χεις δόξα και τιμή να λάμπεις σαν τον κρίνο.

2.    Ήρθεν ο Μάης θλιβερός, το καλοκαίρι μαύρο,

     Ήρθε και το φθινόπωρο βαρύ κι ανταριασμένο.

     Φέτος πουλί δε λάλησε στης Καστοριάς τη ράχη.

     Καστοριανές αρχόντισσες κι εσείς αρχοντοπούλες

     Χρυσά να μη φορέσετε, ούτε μαλαματένια

     Ο χρόνος είναι δίσεκτος, ο χρόνος είναι μαύρος,

     Το Μίκη Ζέζα έχουμε στο χώμα ξαπλωμένο

3.    Σαν τι ’ναι ο αχός που ακούγεται στης Καστοριάς τα μέρη

     Μελάς και γάμος γίνεται, Μελάς και πανηγύρι

     Μα ούτε γάμος γίνεται ούτε και πανηγύρι.

     Ο Μίκης Ζέχας πολεμά με Τούρκους και Βουργάρους.

     Τριγύρω γύρω παγωνιά κι ο Μίκης μες στη Μέση

     Κράζει τα παλικάρια του και τους γλυκομιλάει.

-        Παιδιά μου, μη σκιαζόζαστε, παιδιά μου μη φοβάστε.

Αν Μακεδόνες είμαστε κι αν έχουμε ανδρεία

Σκληρά θα πολεμήσουμε για τη Μακεδονία.

4.    Δε στο’ παμε στο Λέχοβο, Στρέμπενο Μπελκαμένη

     Στη Στάτιστα για να μην πας λημέρι να μην κάνεις,

     Εκεί ’ναι τα κακά σκυλιά κι οι λυσσασμένοι λύκοι.

     Κι ο Παύλος δεν τους άκουσε στη Στάτιστα πηγαίνει.

     Κι οι Βούργαροι του στείλανε Τούρκους πτο Κονομπλάτι.

     Βαστάει ντουφέκι ο έρημος με τους Καπεταναίους.

     Αλέξην Καραλίβανο, Γεώργιο Μπουλάνη,

     Τον Πύρζα το Νικόλαο , τον Πούλακα το Γιάννη

     Τον Κρητικό λεβένταρο το Γιώργη Στρατινάκη.

     Ο Κατσιαμάκας έφυγε μ’ οχτώ δέκα νομάτους.

     Ένα μολύβι του ’ρχεται στη μέση τον επήρε.

- Παιδιά μου, μη μ’ αφήσετε  οι Τούρκοι να με πάρουν.     Βούργαροι το κεφάλι μου στη Σόφια να  κρεμάσουν.

Να πάτε το ντουφέκι μου στο Μίκη τον υγιό μου

Και το χρυσό μου το σταυρό στη δόλια μου γυναίκα.

Πέστε τους να με κλάψουνε, στα μαύρα μην ντυθούνε.

Θα βγούνε άλλοι αρχηγοί και θα εκδικηθούνε.

Υπάρχουν κι άλλα πολλά τραγούδια που σώθηκαν από την εποχή εκείνη και τραγουδιούνται ακόμη και σήμερα, ιδιαίτερα στις διάφορες γιορτές και στα πανηγύρια. Πολλοί οργανοπαίκτες στις μακεδονικές μπάντες έχουν καταφέρει τα τραγούδια αυτά να τα παίζουν με τόση μαεστρία, με διφωνίες, τριφωνίες και με άψογη πραγματικά εκτέλεση. που είναι πραγματική απόλαυση να τους ακούει κανείς.-

                                      ΤΟΠΑΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ