Προς την εκπόνηση ενός στρατηγικού σχεδιασμού καταπολέμησης της ανεργίας στο νομό της Φλώρινας..

Σ. Ηλιάδου-Τάχου, 

Καθηγήτριας Νέας Ελληνικής Ιστορίας, 

Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας

Ο πιο αρνητικός παράγοντας ανάπτυξης της χώρας μας  είναι σήμερα το υπέρμετρα υψηλό ποσοστό ανεργίας, που

πλήττει όλες τις πληθυσμιακές ομάδες. Σύμφωνα με την έρευνα εργατικού δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ, η ανεργία ανήλθε τον Δεκέμβριο του 2018 στο 18%, ενώ ιδιαίτερα υψηλή παραμένει η ανεργία των νέων. Τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας καταγράφηκε στην ηλικιακή  ομάδα των  15- 24 ετών  και έφτασε στο 39,5% τον Δεκέμβριο. Εκείνο  τώρα που αξίζει να σημειώσουμε, είναι ότι οι περιφέρειες Ηπείρου και Δυτικής Μακεδονίας  κατέγραψαν το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας, το οποίο άγγιξε το 21,1%,  σε πανελλήνια κλίμακα.

Ο ακριτικός νομός της Φλώρινας, όντας σε μία στρατηγική γεωγραφική θέση, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη διασυνοριακών σχέσεων, με τις γειτονικές βαλκανικές χώρες. Την δεκαετία του 90, η ανεργία εμφανιζόταν να έχει ανακάμψει, επειδή είχαν ξεκινήσει τα μεγάλα τεχνικά δημόσια έργα, όπως ο ΑΗΣ Μελίτης, τα φράγματα για την άρδευση των αγρών,  ή οι οδικοί άξονες. Τις επόμενες όμως δεκαετίες, ο νομός σημείωσε πληθυσμιακή μείωση, εξαιτίας των φαινομένων της εξωτερικής και εσωτερικής μετανάστευσης, ενώ τα μεγάλα έργα  που ολοκληρώθηκαν ή σταμάτησαν (βλ. φράγματα), σε συνδυασμό με το ξέσπασμα της διεθνούς οικονομικής κρίσης,  οδήγησαν την ζωή του νομού σε ύφεση. Το αποτέλεσμα ήταν, όπως επισημαίνεται σε έγκυρες μελέτες,  να καταγράφεται στον νομό της Φλώρινας το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας πανελλήνια, στις  ηλικίες κάτω των 24 ετών  (75%). Ομοίως, το brain drain,  ως συνέπεια της ανάγκης για αναζήτηση νέων ευκαιριών απασχόλησης, έχει προσλάβει στο νομό της  Φλώρινας εκρηκτικές διαστάσεις.

      Επιπλέον είναι γεγονός ότι η υπάρχουσα στον νομό της Φλώρινας οικονομική διάρθρωση, δεν διευκολύνει την υπέρβαση της ανεργίας, ενώ οι προοπτικές της ανάπτυξης είναι έκδηλα υποβαθμισμένες. Ο πρωτογενής τομέας, απασχολεί μόλις ένα ποσοστό  γύρω στο 20% του πληθυσμού. Ο αγροτικός τομέας βασίζεται πλέον σχεδόν αποκλειστικά στην καλλιέργεια σιτηρών και στην παραγωγή τοπικών προϊόντων όπως οι πιπεριές, τα φασόλια και τα αμπέλια. Αν και η ενίσχυση του πρωτογενούς τομέα αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την ανάπτυξη, δεν έχουν ολοκληρωθεί, λόγω υπο-χρηματοδότησης κυρίως, τα αρδευτικά έργα, ή τα έργα αναδασμού των αγροτικών εκτάσεων, στο νομό της Φλώρινας, που θα βελτίωναν την παραγωγικότητα και θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη, ενώ το κράτος του σύριζα προτίμησε να μοιράσει επιδόματα, σε πενόμενους αγρότες και κτηνοτρόφους, αντί να δημιουργήσει υποδομές ανάπτυξης.

Μια  λύση θα ήταν  να διορίσει το κράτος γεωπόνους, κτηνίατρους κλπ. και να εκπονήσει στρατηγικές εφαρμογής προτύπων καλλιεργειών, ή να επιχορηγήσει πρότυπες κτηνοτροφικές μονάδες που θα κατευθύνονταν ως προς τις δράσεις τους από νέους κτηνίατρους, με συγκεκριμένες επιτόπιες αρμοδιότητες. Ακόμα ουσιαστική ελάφρυνση θα σήμαινε η   μείωση του φόρου στο πετρέλαιο. Επιπλέον στην προσπάθεια αυτή είναι απαραίτητες οι επενδύσεις, σε επίπεδο γεωργικής εκμετάλλευσης και εναλλακτικών δραστηριοτήτων, η εκμετάλλευση των ευκαιριών που προσφέρουν τα ευρωπαϊκά προγράμματα, η παραγωγή και πιστοποίηση τοπικών προϊόντων, με παράλληλη  προστασία του περιβάλλοντος, η ανάπτυξη υποδομών στον αγροτικό χώρο, οι ενέργειες για εφαρμογή αναδασμών, αλλά και η εκπαίδευση των αγροτών. Και ερχόμαστε εδώ στην ανάγκη για στήσιμο από την αρχή της κατώτερης, μέσης και ανώτερης αγροτικής εκπαίδευσης, οι οποίες   αποδομήθηκαν πλήρως από τον σύριζα. Η τελευταία μάλιστα πράξη αυτού του δράματος έγινε με την κατάργηση των ΤΕΙ αγροτικής ανάπτυξης.

       Ο δευτερογενής τομέας παραγωγής καταλαμβάνει ποσοστό γύρω στο 12-15% των απασχολούμενων στο νομό και αποτελείται από ένα πλήθος μικρομεσαίων οικογενειακών επιχειρήσεων. Από αυτούς, ο μεταποιητικός κλάδος, περνά κρίση και μειώνεται συνεχώς, με αρνητικά αποτελέσματα στο ζήτημα της απασχόλησης, αφού οι επιχειρήσεις δεν προσλαμβάνουν, ή μάλλον απολύουν προσωπικό. Η οικονομική στήριξη των προσλήψεων από τον ΟΑΕΔ, έχει περιοριστεί αισθητά, ενώ η επέκταση των επιχειρήσεων αυτών είναι ανέφικτη, όχι μόνο γιατί τα κεφάλαιά τους είναι περιορισμένα,  αλλά και επειδή δεν μπορούν να  εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που προκύπτουν από τις οικονομίες κλίμακας.

      Η Βιομηχανική Περιοχή (ΒΙΠΕ) που ιδρύθηκε στο νομό το 1983, είχε εμφανή πλεονεκτήματα, όπως ατελή εισαγωγή μηχανημάτων, εύκολη αδειοδότηση, χορήγηση φτηνού βιομηχανικού ηλεκτρικού ρεύματος κλπ. Ωστόσο οι βιομηχανικές μονάδες  που συστήθηκαν δεν προικοδοτήθηκαν με αναπτυξιακά κίνητρα απασχόλησης του εργατικού δυναμικού, ή με μειωμένη φορολογία. Η δημιουργία μάλιστα ανάλογων ΒΙΠΕ, σε περιοχές με άμεση επαφή με τα κέντρα, μείωσε την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων  των βιομηχανιών της δικής μας ΒΙΠΕ, εξαιτίας των υψηλών μεταφορικών εξόδων διακίνησης των παραγόμενων προϊόντων. Αυτό, σε συνδυασμό με την έλλειψη οδικών δικτύων εθνικής εμβέλειας, δημιούργησαν αρνητικές προϋποθέσεις για την σταθερή ανάπτυξη. Ο μεταποιητικός τομέας χτυπήθηκε από την κρίση και οι θέσεις εργασίας περιορίστηκαν. 

     Ακόμα αναφέρεται ότι η ανάπτυξη διασυνοριακών σχέσεων μεταξύ των βαλκανικών χωρών βαρύνει ιδιαίτερα το νομό Φλώρινας. Επομένως, αν θέλουμε να λειτουργήσουν ουσιαστικά οι βιομηχανίες στο νομό, θα πρέπει η νέα κυβέρνηση να εκπονήσει έναν μεγάλης κλίμακας στρατηγικό σχεδιασμό, και να συμπεριλάβει σε αυτόν την δημιουργία οδικών αξόνων, που θα συνδέουν τον νομό με την ΠΓΔΜ, με την Αλβανία αλλά και με την Πρέσπα. Μόνο έτσι ο νομός θα βγει από την απομόνωση, τα προϊόντα και οι υπηρεσίες θα διακινηθούν άμεσα, η παραγωγικότητα θα αυξηθεί και οι σχέσεις εργασίας θα πολλαπλασιαστούν.

    Ένα ακόμα ζήτημα που συντελεί στην μείωση των θέσεων εργασίας είναι η κρίση στην ΔΕΗ. Το πέρασμα στην μεταλιγνιτική εποχή μειώνει τις θέσεις εργασίας. Στον στρατηγικό σχεδιασμό της μελλοντικής κυβέρνησης θα πρέπει να ενταχθεί η ταχύτατη ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών ενέργειας και προπάντων η διατήρηση των θέσεων εργασίας, με ταχύρυθμη εκπαίδευση  του εργατικού δυναμικού στην χρήση τους. Η ανεργία προϋποθέτει την κατάρτιση σε άλλες εναλλακτικές μορφές παραγωγής, όχι την αβελτηρία και τα πισωγυρίσματα του σύριζα.

    Τέλος, η πολυδιαφημισμένη άνθηση των εναλλακτικών μορφών τουρισμού δεν απέφερε τα αναμενόμενα στον τομέα της επιχειρηματικότητας και της απασχόλησης. Η κρίση μείωσε υπερβολικά τους τουρίστες, τα δάνεια έπνιξαν τις ανέτοιμες να ανταποκριθούν επιχειρήσεις, η φορολογία του σύριζα τις αποτελείωσε. Εκείνο που μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα είναι να εκλεγεί μια κυβέρνηση φιλική προς την ιδιωτική πρωτοβουλία, η οποία δεν θα ενθαρρύνει και θα δανειοδοτεί τις υγιείς επιχειρήσεις να καθορίζουν στρατηγικούς στόχους και να διαμορφώνουν τους όρους της ανάπτυξης, μέσα από την ανάληψη επενδυτικών πρωτοβουλιών. Και επειδή ένας στρατηγικός σχεδιασμός προϋποθέτει τον καθορισμό των προτεραιοτήτων, αναγκαίο είναι να διαμορφώνει το κράτος κίνητρα για επενδύσεις. Μέσα από την ανάπτυξη, θα δημιουργηθούν και οι θέσεις εργασίας και θα πέσουν τα ποσοστά της ανεργίας στο νομό.

   Ο τριτογενής τομέας στο νομό της Φλώρινας καταλαμβάνει ποσοστό γύρω στο 60%, ένα ποσοστό δυσανάλογα μεγάλο, σε σχέση με τους  άλλους τομείς  παραγωγής. Αξίζει να αναφερθούμε στον παραγωγικό ρόλο που καλείται να διαδραματίσει το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, αν και εφόσον ξεπεραστεί η εμμονή του σύριζα να ενδίδει στα ηγεμονικά κελεύσματα της πρωτεύουσας πόλης και αν και εφόσον συνδεθεί με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της Φλώρινας και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της. Οι προσδοκίες που επενδύονται, σχετίζονται με την παραγωγή στελεχών ικανών να ανορθώσουν την οικονομία και τους γραφειοκρατικούς μηχανισμούς, σε επίπεδο περιφέρειας και να επιλεγούν συγκεκριμένες εφαρμογές που θα ανορθώσουν την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχονται από το κράτος.

    Στον τομέα παροχής υπηρεσιών και στον στρατηγικό συνδυασμό που εμπλέκεται με την ποιότητα ζωής, εντάσσουμε και την αναβάθμιση των υπηρεσιών που παρέχονται από το Νοσοκομείο της Φλώρινας. Η προκήρυξη θέσεων γιατρών και νοσηλευτικού προσωπικού, σε συνδυασμό με την δημιουργία προϋποθέσεων πρόληψης και θεραπείας, πρέπει να είναι πρωταρχικός στόχος της νέας κυβέρνησης.

     Κλείνοντας θέλω να επισημάνω ότι η ανεργία είναι μια ζοφερή πραγματικότητα στο νομό, που επικρέμεται ως δαμόκλειος σπάθη πάνω από την οικογένεια και την κοινωνία μας. Καιρός να ανταλλάξουμε την πραγματικότητα αυτή με ότι θα μας χαρίσει συνθήκες διευρυμένης απασχόλησης, επιχειρηματικότητας, ποιοτικής ζωής και ευδαιμονίας. Καιρός να  ψηφίσουμε υπεύθυνα..