30 χρόνια «Πρέσπες»

Ένα μακρύ ταξίδι. Για την Φλώρινα, τις Πρέσπες. Ένα μακρύ ταξίδι που όλοι εμείς 50.000 ψυχές ήμασταν επιβάτες.

Οι «Πρέσπες» δεν είναι απλά ένα φεστιβάλ. Είναι ένα φεστιβάλ που
γίνεται στα σύνορα 3 χωρών: Ελλάδα- Βόρια Μακεδονία – Αλβανία.

Θέλαμε να γίνουμε ένα μικρός φάρος πολιτισμού. Νομίζω πως τα καταφέραμε.

Όταν οι άλλοι κοιμόντουσαν τον ύπνο του δικαίου, εμείς , τέλος της δεκαετίας του ‘80 τολμήσαμε πρωτοποριακά πράγματα. Στο βάθος θέλαμε να γκρεμίσουμε τα ψυχροπολεμικά σύνορα εντός και εκτός της χώρας.

Γιατί δεν έρχονται; Γιατί δεν πάμε; Γιατί το κράτος δεν μας προσέχει; Το φεστιβάλ απέκτησε στόχους και έγινε: ποιητικό, ρομαντικό, ρεαλιστικό αλλά και βαθύτατα πολιτικό. Ο μεγαλύτερος στόχος που επιτύχαμε ήταν να πάρει το φεστιβάλ των Πρεσπών εθνικές  διαστάσεις . Το πετύχαμε. Το αναγνωρίζουν όλοι εδώ και 30 χρόνια, πρόεδροι, πρωθυπουργοί, πατριάρχες, κόμματα, θεσμοί, ιδρύματα, Εκκλησία.

Οι ανταύγειες του μικρού φάρου που λέγαμε φτάνουνε και πέρα απ τα βαλκάνια.

Στα 30 αυτά χρόνια σιγά σιγά η εκάστοτε πολιτεία στάθηκε στο πλευρό μας. Για σημειώστε μερικούς σταθμούς.

·         Συνθήκη για το Βαλκανικό Πάρκο.

·         Διμερείς και τριμερείς συναντήσεις πρωθυπουργών ( Σημίτης – Γκεοργκίεφσκι, Παπανδρέου- Γκρουέφσκι- Μπερίσα)

·         Συνθήκη για την εκεχειρία που υπέγραψαν 35 ολυμπιονίκες .

·         Αναγγελία της υποψηφιότητας του Μίκη Θεοδωράκη για το βραβείο νόμπελ ειρήνης στον Άγιο Αχίλλειο.

            Για αφήστε λίγο ελεύθερη την φαντασία σας. Τυχαίο ήταν που μετά από 10-15 χρόνια υπογράφηκε στους Ψαράδες  «η σ υ μ φ ω ν ί α  τ ω ν  Π ρ ε σ π  ώ ν»;

Τυχαίο ήταν να προταθούν για το Νόμπελ ο Τσίπρας και ο Ζάεφ; Σύμπτωση; Επαναλαμβανομένη σύμπτωση , παύει να είναι σύμπτωση.

Μεγάλα πολιτιστικά και καλλιτεχνικά γεγονότα.

·         «Η σιωπή των λιμνών», της Ελένης Καραίνδρου

·         «Τα βαλκανικά ποδήλατα», του Διονύση Σαββόπουλου

·         Το Εθνικό θέατρο με τις «Νεφέλες» του Αριστοφάνη

·         Ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου ( ΘΟΚ) με τις «Τρωάδες» του Ευριπίδη

·         Η Θερινή Ακαδημία θεάτρου σε όλη την έκταση της Πρέσπας , ιδέα του Νίκου Κούρκουλου.

Που γίνανε όλα αυτά; Σε ένα νησάκι με 24 κατοίκους.

            Τα πρώτα χρόνια πηγαίναμε με πλάβες .Τώρα υπάρχει μια υπέροχη γέφυρα που θα φέρει το όνομα του Νίκου Μουτσόπουλου εσαεί αλλά θα σκεφτόμαστε και αυτόν που την έφερε, τον Κώστα Λαλιώτη.

            Οι φετινές εκδηλώσεις είναι αφιερωμένες στον Νίκο Μουτσόπουλο γιατί αυτός ανάσκαψε την βυζαντινή του Αγίου Αχιλλείου, αυτός ανέδειξε την Βυζαντινή Πρέσπα. Είναι αφιερωμένες στην τεραστία αφοσίωση που έδειξε στον τόπο μας ως μέλλον και όχι ως παρελθόν.

            Πριν 20 χρόνια ηχούσαν στις Πρέσπες τα τύμπανα του πολέμου. Σερβία- Κόσσοβο- Βοσνία. Στις «Πρέσπες» εμείς τα δικά μας. Ελύτης και ξερό ψωμί. Αγγελόπουλος, Κάλλας . Το ξέραμε ότι «όπου δεν ηχεί αηδόνι ηχεί κοκτέιλ μολότοφ».

Στην ουσία οι «Πρέσπες» έχουν καθαρά πολιτικό χαρακτήρα. Όχι κομματικό προς Θεού. Ο Μίκης  Θεοδωράκης διηύθυνε στον Άγιο Αχίλλειο την εκτός νόμου τότε λόγο εμπάργκο στη Γιουγκοσλαβία, συμφωνική του Βελιγραδίου. Όταν άρχισε το «Μακεδονικό» να φουντώνει και οι αδαείς τρελάθηκαν με αυτό. Εμείς επιμέναμε.  Να σου οι «Αγγελόφωνοι» από την Βουλγαρία, να σου η χορωδία του μοναστηρίου Νοβοσπάσκι της Μόσχας αλλά από κοντά και  ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Ειρηνικά έγιναν εδώ όλα . ποιός τα έκανε σαν πράξεις; Ο λαός και ο στρατός. Η Ορθοδοξία μας ενδιέφερε όχι ο Χριστιανισμός.

            Πέρα από την «Συμφωνία των Πρεσπών» , στις «Πρέσπες» παίζεται κάτι σαν την «ενάτη» του Μπετόβεν. Περιλαμβάνει ύμνους στη χαρά, στη λύπη, στον πόλεμο, στην ειρήνη, στους ξεριζωμούς, στους πρόσφυγες.

Άμα τα ενώσετε όλα αυτά τότε η κλωστή θα σας βγάλει έξω από τον λαβύρινθο και δεν θα λέτε τις «Πρέσπες» «Λιάνια» και δεν θα τις βάφετε με πράσινο χρώμα.

            Ετοιμάζω τρία ντοκιμαντέρ για την cosmote οι «Πρέσπες του Μακεδονικού Αγώνα», «οι Πρέσπες του εμφυλίου πολέμου» και «οι Κυρίες των Λιμνών».

            Είναι κοινό μυστικό ότι οι εκδηλώσεις ξεκίνησαν όταν η Ντάνα ήταν 7 χρονών. Τότε την λέγανε «το κορίτσι της Πρέσπας». Τώρα είναι  γυναίκα με παιδιά. Η μητέρα της η Βέρα Ευθύμοβα από τα Σκόπια τώρα είναι γιαγιά . Αυτές είναι οι Κύριες των Λιμνών. Η ζωή συνεχίζεται.

Τώρα ιδέστε  μια παράξενη για την Ελλάδα σκυταλοδρομία.

Πήραν μέρος :

Ανδρέας Παπανδρέου , Κάρολος Παπούλιας, Χρήστος Σαρτζετάκης, Κων/νος Μητσοτάκης, Κων/νος Σημίτης, Κων/νος Καραμανλής, Γιώργος Παπανδρέου, Αλέξης Τσίπρας, ελπίζω Κυριάκος Μητσοτάκης.

 Αλλά και οι Πρόεδροι της Βουλής Πετσάλνικος, Σιούφας , Βούτσης , Τασούλας.

Η μεγάλη Μελίνα και η μεγάλη Ειρήνη Παπά.

Συμπέρασμα, η πολιτεία απέδειξε πως μπορεί να στηρίζει μεγάλα πολιτιστικά γεγονότα και έργα τέχνης με υπερκομματικό χαρακτήρα.

            Στις Πρέσπες μάθαμε να μην είμαστε μόνο Έλληνες αλλά και Μακεδόνες και Ευρωπαίοι. Εδώ έχουμε όλες τις φυλές. Σλαβόφωνους, πόντιους, αρβανίτες, βλάχους, μικρασιάτες και τσιγγάνους. Δεν γίνεται κανένας διαχωρισμός . Όποιος έρχεται είναι ίσος με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Εξορίσαμε από τον νομό την διάκριση, γενικώς. Οι «Πρέσπες» μοίρασαν νύχτες μαγικές και ονειρεμένες, νύχτες γεμάτες θαύματα , νύχτες σπαρμένες μάγια. Βαρεθήκαμε  να το διαβάζουμε στις εφημερίδες και να το βλέπουμε στις τηλεοράσεις.

Το μυστικό μας είναι απλό « Το πιο τρομερό αγαθό που δόθηκε ποτέ απ΄ ένα σ’ άλλο άνθρωπο είναι η Αγάπη» Αυτό ήταν το όπλο μας.

Δεν είμαστε αφελείς ούτε αθώοι . Έχουμε κάθε δικαίωμα να εκμεταλλευόμαστε τη φύση είναι το πιο πλούσιο μας άφησαν οι πρόγονοι μας εδώ. Μας κοιτάζουν βλοσυρά όταν της φερόμαστε άσχημα. Μόνο που την σμίξαμε με αυτούς που γράψαμε πιο πάνω.

Φέτος το πρόγραμμα των «Πρεσπών» έχει μερικές πολύ σοβαρές αναφορές:

·          Τα 100 χρόνια από την γενοκτονία των ποντίων. Η εκδήλωση θα γίνει την Πέμπτη 22 Αυγούστου στο Λιμνοχώρι δίπλα στην λίμνη Ζάζαρη με τους Αφους Τσαχουρίδη και την Λιζέτα Νικολάου  .

·         Την Παρασκευή 23 Αυγούστου, τιμάμε τα 95 χρόνια του Μίκη θεοδωράκη στο Νέο πάρκο της Φλώρινας με εντυπωσιακό τρόπο. Ο Βασίλης  Λέκκας ,η Πάολα (που τραγουδάει για πρώτη φορά Θεοδωράκη και που έκανε πρόβες  μεσ’ στο κατακαλόκαιρο) και η νεαρά συμπατριώτισσα μας Έλενα Φερεντίνου.

·         Στην ηγεμονική βραδιά του Αγίου Αχιλλείου τιμάμε τον  Νίκο Μουτσόπουλο. Τον αρχαιολόγο που αναστήλωσε την επιβλητική βασιλική. 

Στο πρώτο μέρος ο Μανόλης Μητσιάς και η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη παρουσιάζουν όχι ένα αφιέρωμα στον Νικό Γκάτσο αλλά ένα κατακαίνουριο πρόγραμμα «οι ποιητές μας τραγουδάνε» που στην Αθήνα έσκισε. Από τον Σολωμό, τον Βάρναλη, τον Λειβαδίτη, τον  Αναγνωστάκη, τον Σεφέρη, τον Ρίτσο και τον  Ελύτη μέχρι τους νεότερους Μάνο Ελευθερίου, Λευτέρη Παπαδόπουλο και άλλους. Στο δεύτερο μέρος τραγουδούν η Ευανθία Ρεμπούτσικα , η Έλλη Πασπαλά και η Dilek Koc.

·         Κυριακή 25 Αυγούστου, στις όχθες του Σακουλέβα στο πρώτο μέρος ο μέγας τροβαδούρος Κώστας Χατζής και στο δεύτερο μέρος η Ρένα Μόρφη με την ορχήστρα των «Ιμάμ μπαϊλντί».

·         Τέλος την Δευτέρα 26 Αυγούστου στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης τιμάμε ένα γεγονός που λησμονήθηκε φέτος στην Ελλάδα. Τα 40 χρόνια από το Νόμπελ Λογοτεχνίας του Οδυσσέα Ελύτη. Το πρόγραμμα αυτό έχει τον τίτλο « Αυτός ο κόσμος ο μικρός ο Μέγας»  όπου ο Ελύτης συναντά την μουσική του Γιώργου Κουρουπού. Τραγουδούν ο Τάσης Χριστογιαννόπουλος και η Δάφνη Πανουριά. Απαγγέλουν η Ιουλίττα Ηλιόπουλου και ο  Αχιλλέας Κυριακίδης.

Με το πέρασμα του χρόνου στις Πρέσπες απόμειναν τα λόγια μερικών σπουδαίων προσωπικοτήτων.

«Η Ελλάδα αρχίζει  και δεν τελειώνει στις Πρέσπες» Ανδρέας Παπανδρέου.

«Τα σύνορα είναι τιμή δεν είναι ποινή» Μελίνα Μερκούρη.

«Δώσε μου τη λέξη σου πάρε το χέρι μου», Ανδρέας Εμπειρίκος.

Αποθέματα θανάτου ως φαίνεται έχει πολλά η γύρω περιοχή. Βαλκάνια, Αιγαίο , Ανατολική Μεσόγειος. Οι «Πρέσπες» δεν τα έχουν ανάγκη, τα υπερβαίνουν.

Θέλω να καταλήξω λέγοντας ότι οι «Πρέσπες» δεν σήκωσαν ποτέ σημαίες ευκαιρίας. Δεν ανήκουν σε κάποια πολιτική παράταξη. Ενώσαμε όπως η Άνοιξη τα πιο αταίριαστα πράγματα. Διατηρήσαμε τον θρησκευτικό χαρακτήρα της περιοχής που οι στραβοί που μιλάνε για θρησκευτικό τουρισμό δεν έχουν τον ανακαλύψει ακόμη. Για μας οι Πρέσπες είναι θεομητορικές και αποδεικνύουν με το μεγαλείο της φύσης, την ύπαρξη του Θεού.

Τις Πρέσπες τις μαγάρισαν φέτος. Έβλεπα σε επιγραφές πάνω σε τηλεγραφόξυλα στο ΦΙΞ να γράφουν : «η προδοσία των Πρεσπών» . Βρε θεομπαίχτες ποια προδοσία έκαναν οι Πρέσπες ; Μην τις πιάνετε στο στόμα σας, θα σας κάψουν σαν πιπεριά. Οι Πρέσπες βλέπουν. Οι Πρέσπες ακούν.

Θέλω να πω ότι και στο φετινό φεστιβάλ ηγείται η Πρόεδρος του Οργανισμού κα. Χρύσα Μάντση. Έχοντας καταθέσει το προσωπικό της κεφάλαιο, τουτέστιν μεράκι, φιλότιμο και απίστευτες εργατοώρες. Τα ίδια θα είχα να πω και για τα πολύτιμα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου.

Οι φετινές «Πρέσπες»  παρά το μικρό τους προϋπολογισμό θα είναι οι καλύτερες της τελευταίας δεκαετίας.

Ένα μεγάλο ευχαριστώ από τώρα στον κ. Προκόπιο Παυλόπουλο.

Στον Πρόεδρο της Βουλής κ. Τασούλα.

 Στην κυβέρνηση (Θεοδωρικάκος – Μενδώνη- Καράογλου- Αλκιβιάδη Στεφανή)

Στους χορηγούς μας : Κυρίως στον Όμιλο Μυτιληναίος , Μελισσανίδη, ΟΠΑΠ, στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, Δήμο Φλώρινας , Δήμο Πρέσπας, Ίδρυμα Λάτση, στα λιγνιτωρυχεία Αχλάδας.

Θα ήταν πολύ άδικο να μην μνημονεύσω για μια ακόμη φορά τον ακούραστο συνεργάτη των εκδηλώσεων μας τον Αλέξη Κωστάλα. Αυτό που κάνει ανιδιοτελώς εδώ και 25 χρόνια είναι μοναδικό.-