Θυμάμαι…Βαφτίσια

 

Ήταν πριν από το μεσημέρι, λίγη ώρα μετά τη Θεία Λειτουργία κάποιας Κυριακής της τελευταίας χρονιάς της δεκαετίας του 1950. Η πιτσιρικαρία

της γειτονιάς που στις σχόλες της έπαιζε Νορμανδία στα σοκάκια και στις αχυρώνες, κλέντζα, τζιούρλε και εφτά κεραμιδάκια στο ανοιχτό του Νάνου και που απλωνόταν από την Εμμανουήλ Παππά και την Γεωργίου Λασσάνη ως το 2^ο Δημοτικό Σχολείο στα ανατολικά της Μ. Αλεξάνδρου και της Ε΄ μεραρχίας, η οποία βλέπει ακόμα τη Σμρλια κι ανηφόρισε στην Μπράβο Γκορίνα, ήμασταν αραδιασμένοι στις σκάλες του Νάρθηκα των Αγίων Κων/νου και Ελένης. Όχι βέβαια του σημερινού Ιερού Ναού αλλά της παλιάς εκείνης εκκλησίας, κόσμημα ακριβό, της δεκαετίας του 1920, που προσχηματικά την γκρέμισαν.

Ο κ. Βαγγέλης και η κ. Ουρανία βαφτίζανε τον πρωτότοκό τους. Ήμασταν γείτονες. Στις χαρές όπως και στις λύπες των γειτόνων συμμετείχαμε όλοι. Η κ. Ουρανία ήταν πατριώτισσά μου και με συμπαθούσε πιο πολύ.

Ανυπόμονα λοιπόν πουλάρια στα σκαλιά του πρόναου, όπου ο παπάς έδινε τις προβαπτιστικές ευχές και ο νονός θα ονομάτιζε το αγόρι, περιμέναμε τον κ. Βαγγέλη, τον ευτυχή πατέρα, να βγει έξω και να μας ανακοινώσει, έμπλεος χαράς, το «δοθέν» όνομα και εμείς να τρέξουμε και να φέρουμε το μούζτε, το ευχάριστο νέο, το όνομα του παιδιού στην αγωνιούσα μητέρα, την κ. Ουρανία που περίμενε στο σπίτι της. Έτσι γινόταν τότε. Όμορφο έθιμο. Εκπληκτική παράδοση.

Η μητέρα έμενε στο σπίτι. Δεν ακολουθούσε τον σύζυγο, τα πεθερικά και τους υπόλοιπους συγγενείς και φίλους στην εκκλησία. Το βλαστάρι της ομορφοντυμένο, ροδαλό σαν άνθος αμυγδαλιάς και εύθραυστο σαν φτερά πεταλούδας το πήγαινε πεζή στην εκκλησία καμαρωτός ο νονός αν αυτό ήταν αγόρι ή η νονά αν ήταν κορίτσι αγκαλιακρατώντας το. Ακολουθούσαν σε σοροβιτσιάνικη πομπή οι συγγενείς και οι φίλοι, όμορφα γιορτινά ντυμένοι, λες και όδευαν στον Παρθενώνα με το πέπλο της Θεάς επικεφαλής.

Η πιτσιρικαρία είχαμε πάει νωρίτερα.

Οι ίδιοι το έφερναν πίσω, στην καρτερικά αναμένουσα μητέρα, με τον Χριστό πλέον να λαμπυρίζει στον τρυφερό λαιμό του.

Η μητέρα, ήλιος λαμπερός σε ανέφελο ουρανό, σταυροκοπιόταν εκστατικά στο λιτό εικόνισμα του σπιτιού, ευχαριστούσε την Παναγιά για την ευτυχία που της χάριζε, φιλούσε ευλαβικά το χέρι του νονού ή της νονάς και έπαιρνε στη δική της ολόθερμη αγκαλιά το βαπτισμένο αγγελούδι της.

Χαρά μεγάλη για το σπιτικό που κορυφωνόταν με κεράσματα, μεζέδες, τσίπουρο και κρασί.

Παλαιότερα μάλιστα αν ο σπιτονοικοκύρης ήταν τσορμπατζής, τρανός, εύπορος και το όνομα του μωρού είχε ιδιαίτερη σημασία για την οικογένεια «βαρούσαν» και τύμπανα, κλαρίνο και τρομπέτες και γινόταν γλέντι τρικούβερτο!

Το μωρό έπαιρνε, κατά κανόνα, το όνομα του παππού ή της γιαγιάς κατά προτεραιότητα αυτών από τη μεριά του συζύγου.

Ο νονός ή η νονά με τη σοφία των απλών ανθρώπων της εποχής εκείνης τον τηρούσαν απαρέγκλιτα.

Σ΄ αυτό βοηθούσε και το γεγονός ότι οι νονοί ήταν σχεδόν πάντα οι κουμπάροι του ζευγαριού, άνθρωποι συνεπώς πολύ κοντινοί, οι οποίοι γνώριζαν καλά την οικογένεια, μπεσαλήδες.

Το πρωτότοκο αγόρι έπαιρνε το όνομα του παππού του από την πλευρά του πατέρα που κι αυτός το είχε πάρει από τον δικό του παππού. Έτσι διαιωνιζόταν το κυρίαρχο αρσενικό όνομα του γενεαλογικού δέντρου της οικογένειας.

Η παράδοση ήθελε τα επόμενα παιδιά να παίρνουν με τη σειρά τα ονόματα των γονέων του ζευγαριού ή και ονόματα αδικοχαμένων συγγενών.

Έτσι δημιουργείτο μια θαυμαστή αλληλουχία ονομάτων δηλωτική της συνέχειας της ευρύτερης οικογένειας. Υπήρχαν βέβαια και εξαιρέσεις. Είναι δυνατόν να υπάρχει κανόνας χωρίς αυτές; Θα ήταν κάτι απόλυτο.

Στα χρόνια του αλήστου μνήμης διχασμού ακραιφνής βενιζελικός γονέας χάρισε σ΄ ένα από τα αγόρια του το όνομα του Ελευθερίου Βενιζέλου κι αντίστοιχα κάποιος βασιλικός το όνομα του τότε Βασιλιά Κωνσταντίνου.

Αλλά ας πλησιάσουμε την πιτσιρικαρία που φουριόζα ανέμενε στα σκαλιά της εκκλησίας για το μούζτε. Ο κ. Βαγγέλης δεν άργησε. Βγήκε στο κεφαλόσκαλο της δυτικής εξώθυρας της εκκλησίας και περιχαρής ανακοίνωσε το όνομα: Ιωάννης. Το όνομα δίνονταν πάντα στη λόγια τους μορφή.

Στην αποκάλυψη του ονόματος τα πόδια μας έβγαλαν φτερά και σε λίγα λεπτά, πρώτα ο γρηγορότερος και μετά οι υπόλοιποι φτάσαμε στο σπίτι κι ο καθένας με τη σειρά άφιξής του «έφερε το μούζτε», ανακοίνωσε δηλαδή το όνομα στη μητέρα, την κ. Ουρανία.

Το έπαθλο για το τρέξιμό μας, η αμοιβή ήταν κάτι ψιλά της δραχμής, εικοσάρες, μισές ή και ολόκληρη δραχμή. Ο πρώτος φυσικά επιβραβεύτηκε γενναία.

Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι. Οι μυλόπετρες στον νερόμυλο του χρόνου άλεσαν αρκετό σιτάρι. Το μούζτε σιγά-σιγά αραίωνε σαν αποψιλωμένο δάσος βελανιδιάς και εντέλει εγκαταλείφθηκε.

Κάποια εκδοχή του κρατήθηκε με τα δόντια μέχρι το κατώφλι του 1980.

Όταν η νονά στην ερώτηση του παπά «και το όνομα αυτής;» απάντησε συγκινημένη «Ευδοξία» βγήκα στα σκαλιά της καινούριας πια εκκλησίας των Αγίων Κων/νου και Ελένης και σκόρπισα στον αέρα αρκετές δραχμές και λίγα χαρτονομίσματα, τα οποία η παρέα των μικρών που προϊδεασμένη περίμενε, διαγκωνίστηκε να μαζέψει! Χαμός!

Η μητέρα ήταν παρούσα πλέον στην τέλεση του Μυστηρίου και μαζί με τη νονά επιμελήθηκε τις λεπτομέρειες του τελετουργικού που της αναλογούσαν.

Δεν περίμενε στο σπίτι να της φέρουν το μούζτε.

Άσε που γνώριζε το όνομα του μωρού από το πρώτο κλάμα!

 

Καλά Χριστούγεννα κι

ευτυχισμένο το 2023

 

Δεκέμβριος 2022

Θανάσης Τραϊανός