Το άναμμα της μπουμπούνας στο Λέχοβο

Γράφει ο Στ. Τζέλης

Στην ιδιαίτερη πατρίδα μου το Λέχοβο,  το  Σάββατο , πριν από την

Κυριακή της Τυροφάγου, αναβιώνουν οι περίφημες «μπουμπούνες».

Πρόκειται για φωτιές, που η προέλευσή τους χάνεται στο βάθος του χρόνου  και στις οποίες τα παιδιά της κάθε γειτονιάς σε παρελθόντα χρόνο  συμμετείχαν μαζικά. Η ονομασία  «μπουμπούνα» παραπέμπει στις φωτιές που ανάβονταν την ίδια χρονική περίοδο στην Καστοριά , στην δικαιοδοσία της οποίας υπαγόταν διοικητικά  το Λέχοβο, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, αλλά  και  μετά την απελευθέρωση έως το 1942.

Ανασκαλεύοντας την μνήμη μου, θυμάμαι με λεπτομέρειες, την μπουμπούνα της γειτονιάς μου, η οποία στηνόταν κάθε χρόνο στο αλώνι, κάτω ακριβώς από την εκκλησία το Αγίου Μηνά, εκεί που βρίσκεται τώρα το κτίριο του κοινοτικού  καταστήματος Λεχόβου .

Μέρες πριν, αρχίζαμε τις προετοιμασίες, για να είναι όλα έτοιμα το βράδυ που θα άναβε η μπουμπούνα. Αυτό συνέβαινε σε όλες τις μεγάλες γειτονιές και μάλιστα επικρατούσε μεγάλος ανταγωνισμός για το ποια μπουμπούνα θα  ήταν η πιο εντυπωσιακή.

Ως καύσιμη ύλη χρησιμοποιούσαμε ξερά κλαδιά βελανιδιάς, τα οποία προμηθεύονταν οι συγχωριανοί μου από τα παρακείμενα δάση  και, αφού τα ξεραίνανε, τα αποθήκευαν σε δεμάτια για τις ανάγκες του χειμώνα. Με τα ξερά φύλλα τάιζαν τα πρόβατα, γίδια κλπ. και με τα απογυμνωμένα κλαδιά  άναβαν τους σπιτικούς φούρνους ή τα χρησιμοποιούσαν για προσανάμματα σε ξυλόσομπες ή τζάκια.

Χωριζόμαστε σε παρέες, ανά δύο ή τρεις, πηγαίναμε από σπίτι σε σπίτι και  με τις στεντόρειες φωνές μας ζητούσαμε «κλαδί και άχυρο να κάνουμε μπουμπούνα». Άχυρο δεν θυμάμαι να μας έδωσε κανείς, όμως κλαδί*  μας έδιναν όλοι.  

Τα κλαδιά τα αποθηκεύαμε σε κάποια κοντινή αποθήκη και τα περιφρουρούσαμε , μη τυχόν και μας τα κλέψουν, τα παιδιά από άλλες γειτονιές.

Μια ημέρα αφιερώναμε για το κόψιμο δένδρων,  από το πιο κοντινό δάσος, με τα οποία φτιάχναμε  τον σκελετό της μπουμπούνας.

Όλα  τα παιδιά της γειτονιάς, με τους μεγαλύτερους επικεφαλής, οι οποίοι ήταν εφοδιασμένοι με τσεκούρια και κοσόρκα** ανηφορίζαμε προς το «Κορί» - το δάσος δηλαδή που είναι πάνω από το χωριό - για να κόψουμε τις  πιο ίσιες και πιο τις ψηλές οξιές.  Όπως προανέφερα, οι μεγαλύτεροι έκοβαν και καθάριζαν τα δένδρα και  οι μικρότεροι   τα τραβούσαμε και τα  μεταφέραμε στο αλώνι.

Κοσόρκ

Για την κατασκευή του σκελετού οι μεγαλύτεροι έμπηγαν  τρεις στύλους στις κορυφές ενός ισόπλευρου τριγώνου, οι οποίοι στο άλλο άκρο τους κατέληγαν στην ίδια κορυφή, την οποία στερέωναν  με τριχιά ή σύρμα.

Για να στερεώσουν την  μπουμπούνα, η οποία  είχε μεγάλο ύψος - έφθανε τα 4 με 5 μέτρα - κάρφωναν στους μπηγμένους στύλους περιμετρικά, ξύλα τα οποία χρησίμευαν και ως πατώματα για την τοποθέτηση της καύσιμης ύλης. Τοποθετούνταν δηλαδή  τα κλαδιά της βελανιδιάς, με τέτοιο τρόπο, ώστε  η όλη κατασκευή να  σχηματίσει έναν κώνο. Την δουλειά αυτή την αναλάμβαναν  οι μεγαλύτεροι, ενώ εμείς οι υπόλοιποι λειτουργούσαμε ως βοηθοί τους.

Στο άναμμα της φωτιάς παρευρίσκονταν όλοι οι γείτονες, οι οποίοι προσέφεραν μεζέδες, γλυκά, ποτά κλπ.

Το θέαμα της αναμμένης πια μπουμπούνας ήταν εντυπωσιακό και μας γέμιζε περηφάνεια κι ικανοποίηση. Φυσικά θεωρούσαμε πως η δική μας η μπουμπούνα ήταν η καλύτερη, όπως το ίδιο θεωρούσαν και τα παιδιά από τις άλλες γειτονιές.

Τις τελευταίες 10ετίες, επειδή είχε ατονήσει ο θεσμός, με    πρωτοβουλία του Ενωτικού Συλλόγου Λεχοβιτών «Ο Προφήτης Ηλίας»  το έθιμο αναβίωσε, με σημείο αναφοράς πια,  τον χώρο της λαϊκής αγοράς, δίπλα από την  εκκλησία του Αγίου Μηνά.

Με το άναμμα τη φωτιάς στήνεται λαϊκό γλέντι, με τη συμμετοχή των  Λεχοβιτών και πολλών επισκεπτών, υπό τους ήχους ορχήστρας χάλκινων.

Οι  παιδικοί  μου φίλοι,  με τους οποίους πρωτοστατούσαμε στα δρώμενα του χωριού: Χρήστος,  Βασίλης, Κίτσης.

Αυτοί που «έφυγαν»: Τόλης, Χρήστος, Ηλίας,Μήτσος.-

 

 

*Κλαδί: Ξεραμένα κλαδιά βελανιδιάς  με φύλλα, που αφθονούν στην περιοχή- τα οποία αποθήκευαν οι συμπατριώτες μου ως τροφή για τα ζώα τους  τον Χειμώνα, Τα ξερά φύλλα ήταν  η κύρια τροφή των ζώων ενώ το απογυμνωμένα  ξερά κλαδιά χρησιμοποιούνταν ως καύσιμη ύλη στους φούρνους των νοικοκυριών και για  προσάναμμα των θερμαστρών-τζακιών.

**Κλαδευτήρι