Από δω και από κει: Το Πανηγύρι κάποτε

Όπως ο Μάρτης δε λείπει από τη Σαρακοστή, έτσι, και ο Οκτώβρης, στο Αμύνταιο, δε νοείται χωρίς Εμποροπανήγυρη.

Στα ερμάρια του Δήμου Αμυνταίου δεν υπάρχει "Ληξιαρχική Πράξη",

που να πιστοποιεί τη χρονιά διεξαγωγής της πρώτης Εμποροπανήγυρης Αμυνταίου και ούτε το Εθνικό Τυπογραφείο συνέδραμε στη διακρίβωση της χρονιάς αυτής.

Υπάρχουν όμως δυο αναμφισβήτητα δεδομένα τα οποία μας βοηθούν στην οικοδόμηση της βεβαιότητας, ότι είχε γεννητούρια κάποιο Οκτώβρη μετά το 1951 και πριν από το 1956.

Πρώτο δεδομένο είναι η ύπαρξη του Ν.273/1951"Περί εμποροπανηγύρεων", ο οποίος θεωρείται ο γενέθλιος νόμος του θεσμού των εμποροπανηγύρεων και το δεύτερο είναι το Β.Δ. της 13ης Οκτωβρίου 1956 "Περί αλλαγής του χρόνου τελέσεως της εμποροπανηγύρεως Αμυνταίου" το οποίο δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 292/Α/5-12-1956,αριθμός φύλλου 292 σελ.2735 το οποίο ορίζει: "Η εν τω ειρημένω Δήμω τελουμένη μέχρι σήμερον ετησία εμποροπανήγυρις από 1-3 Οκτωβρίου, τελήται εφεξής από της 6-10 Οκτωβρίου εκάστου έτους. "Τα επόμενα χρόνια καθιερώθηκε να είναι πενθήμερη, τα δρώμενά της να κορυφώνονται την πρώτη Κυριακή κάθε Οκτώβρη και να εκπνέουν το απομεσήμερο της Δευτέρας.

Η διεξαγωγή της συμπίπτει ,όχι τυχαία, με τον Τρύγο της Ποπόλκας.

Ευφυές συνταίριασμα. Μούστος και Ξέδομα!

Τις πρώτες δεκαετίες συνδυαζόταν με τη διεξαγωγή παράλληλης Ζωοπανήγυρης στα Λιβάδια, βόρεια της Αγίας Παρασκευής και των Δημοτικών Σφαγείων Αμυνταίου.

Επίσης συνδυαζόταν και με Έκθεση Γεωργικών Προϊόντων της Περιοχής, η οποία φιλοξενούνταν στη Λέσχη Προσκόπων υπό την αιγίδα της Δ/νσης Γεωργίας Φλώρινας και της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών Αμυνταίου.

Έκανε πρεμιέρα στον χώρο της Πλατείας Αγοράς, του παζαριού, στο "τσαρσί" που έλεγε η μάνα μου, σήμερα Πλατεία Γ. Μόδη.

Προσέλκυε, προσελκύει και σήμερα, πολυάριθμους εκθέτες εμπορευμάτων και προϊόντων και αμέτρητους επισκέπτες χάρη στη γεωγραφική θέση του Αμυνταίου και την πολύ καλή συγκοινωνία του, οδική και σιδηροδρομική.

Στο βόρειο τμήμα της Πλατείας στήνονταν οι παράγκες με τα υφαντά και τα είδη προικός, χαλιά, χαλάκια, πατάκια, φλοκάτες ή βελέντζες, κουβέρτες, παπλώματα, σεντόνια, κεντήματα, ό,τι χρειάζεται στον τομέα αυτό ένα νοικοκυριό. Έκαμνα βόλτα στη στοά τους και με την καλπάζουσα φαντασία μου βρισκόμουν σε αγορά του Μαρόκου!

Σε μια γωνιά της, βαρελοποιός από τη Μηλιά Μετσόβου ξεπουλούσε κάθε κρασοβάρελο, που είχε στη διάθεσή του. Κοντά του κάποιος άλλος πουλούσε ξυλόγλυπτα χρηστικά αντικείμενα για το νοικοκυριό.

Μια παράγκα με παιδικά παιχνίδια δε με προσέλκυσε ποτέ!

Στο νοτιοανατολικό στηνόταν ο υπαίθριος-πλανόδιος Θίασος του Γ. Παππά.

Λίγο πιο κάτω τα αλογάκια (καρουζέλ), οι κούνιες(βάρκες),το κανονάκι για τους χειροδύναμους, η σκοποβολή, οι κρίκοι.

Στο κέντρο τοποθετούνταν οι σκηνές με τις Λοταρίες(καζίνο). Ο τζόγος είναι διαχρονικός και πάντα γοητευτικός και επισφαλής.

Κάπου εκεί έστηνε τη σκηνή του και ο φανταχτερός Φακίρης με τα μαγικά του που μου θύμιζε κινηματογραφικά στιγμιότυπα στο Δελχί και στην Καλκούτα.

Δεν έλειπε και ο Παλαιστής, τον οποίο ημίγυμνο έδεναν με αλυσίδες και μετά ως δια μαγείας...ξεδενόταν.

Παραδίπλα ο μπαρμπα-Λάζος και η Σωτήρα με τα κιμπάπια, τα καραμελωμένα μήλα και τα γλειφιτζούρια κοκοράκια. Κοντά τους ο Τύπες κι αυτός με κιμπάπια.

Δε γινόταν όμως ο χαμός.

Περιφερόμενοι με τα καρότσια τους ήταν ο Γρηγόρης και ο Τάσος. Διαλαλούσαν ξηρούς καρπούς και καραμελοσοκολάτες ενώ το τρανζίστορ ραδιοφωνάκι τους αναμετάδιδε ποδοσφαιρικούς αγώνες.

Περιφερόμενος και ο πωλητής του μαλιού της γριάς καθώς και της "λεμονάδα κρύα, μπούζι" με το γκιούμι στην πλάτη.

Φτωχά χρόνια στο μεταίχμιο της μετάβασης προς την ανάπτυξη και την εξέλιξη.

Τα εμπορικά καταστήματα του Αμυνταίου, τόσο στην πλατεία του παζαριού όσο και στους διπλανούς δρόμους ξεπουλούσαν τα εμπορεύματά τους.

Φίλος καταστηματάρχης μου έλεγε κάποτε: "Θα ήθελα το Πανηγύρι δυο φορές το χρόνο"!

Φαγάδικα σε παράγκες, εκτός του μπαρμπα-Λάζου και του Τύπε δεν υπήρχαν.

Την εποχή εκείνη στο Αμύνταιο λειτουργούσαν ονομαστά εστατόρια, μαγειρεία και ταβέρνες, τα οποία τις ημέρες της εμποροπανήγυρης έφιαχναν χρυσές δουλειές στην ...επιχείρηση του χορτασμού των πεντακισχιλίων επισκεπτών της εμποροπανήγυρης.

Ο φίλος, Άκης, μας έλεγε ένα πρωινό, ενώ απολαμβάναμε σχέτο ελληνικό στο καφέ "Φίλαλθος" του Χρήστου Δούιτση, το οποίο αποτελεί διάδοχη κατάσταση του εμβλητικού Καφεζαχαροπλαστείου της μητέρας του, κ. Φρόσως, η οποία από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, υπέμεινε στωικά τις επί παντός επιστητού κουβέντες μας, σερβίροντάς μας τον νεοφερμένο καφέ, φραπέ με ή χωρίς γάλα, ότι ξεθεωνότανε στην προετοιμασία κεφτέδων και ψητού κρέατος στο εστιατόριο του πατέρα του, Μηνά Αθανασίου και του αδελφού του, Μίμη.

Στην Πλατεία Αγοράς λειτουργούσε το πιο ονομαστό, ίσως, εστιατόριο του Αμυνταίου με ιδιοκτήτη και σεφ τον εκ Νυμφαίου Γούσια, Στέργιο Τσίρλη. Στο εστιατόριο του Γούσια, στο οποίο δεν είχα ποτέ την "πολυτέλεια" να γευτώ τις νοστιμιές του, συνέτρωγαν κάθε 21 Μαΐου, γιορτή των Πολιούχων Αγίων του Αμυνταίου, μετά τη Θεία Λειτουργία και Δοξολογία "άπασαι αι αρχαί" της Κωμόπολής μας, προεξάρχοντος του τότε Μητροπολίτη Φλωρίνης-Αλμωπίας και Εορδαίας κ.κ. Βασιλείου.

Επιστρέφω όμως στο πανηγύρι.

Ένα άλλο εστιατόριο, λιγότερο ξακουστό από τα δύο προαναφερόμενα, ήταν το "Κεντρικόν" του Σωτήρη Γεωργακόπουλου.

Πολύ ονομαστή ταβέρνα ήταν εκείνη του Μαλάτση, Σταύρου Γρηγοριάδη, κοντά στο Σταθμό του τρένου.

Μεγάλες δόξες γνώρισε το καφέ-ταβέρνα " Ο Θερμαϊκός" του Μητσάκη, Δημητρίου Ανδρικόπουλου και αυτό απέναντι του Σταθμού του τρένου.

Πιο κοσμική ταβέρνα ήταν αυτή του Παναγιώτη Σιστάκου με κοτόπουλα και γουρουνόπουλο στη σούβλα.

Κοντά στο Στρατόπεδο λειτούργησε με επιτυχία πολλά χρόνια η ταβέρνα του Ηλία Δημητριάδη και του γιού του Κώστα.

Άλλα εστιατόρια και ταβέρνες που λειτούργησαν κατά καιρούς, όλα στη Μ. Αλεξάνδρου, ήταν του Θανάση Χατζή, του Βαγγέλη Μπούρτη, του Νίκου Ζησιού, του Βαρβάκη, του Σμυρνιού, η "Ομελέτα" του Αντωνιάδη από τη Λεβαία και του Παντελάκου Κλιάνη από τον Άγιο Παντελεήμονα στην οδό Ε' Μεραρχίας.

Δεν έλειπαν όμως ούτε τα ζαχαροπλαστεία ούτε τα καφενεία.

Ο Μπάτσιος, ο Καλέας και αργότερα ο Αγγελής γλύκαιναν τον κόσμο με πουτίγκες, καρυδόπαστες, κρέμες και ριζόγαλο.

Καφενεία που άφησαν εποχή είναι του Μπαρμπα-Γιάννη του Ζησιού, το καφενείο "Αβέρωφ" του Πέτρου Χασιώτη, το καφέ Ντορέ του Θεόδωρου Χατζή, του Φάνη Μπάσια, του Κήτσου Ζούγκα, του Κυριάκου Μαυρίδη, ο Μπρόικος, ο Μπόλιος, της Ναούμ ή Χήρας, του Θωμά και αργότερα τα καφενεία του Γαργάνη-Σαρακατσάνη, του Σταύρου Τσουμήτα, του Δημήτρη Σπυρόπουλου, του Παναγιώτη Τζουβάρα, το οποίο για πολλά χρόνια ήταν το στέκι της παρέας μου, του Δημήτρη Μανταμαδιώτη, του Βασίλη Ρώμα και φυσικά το καφενείο του τζόγου και των φιλάθλων του Δημήτρη Δούιτση.

Όμως η πιο ονομαστή, εμβληματική καφετέρια, η οποία λειτουργεί και σήμερα είναι "Τα Ρόδα" του Τάκη Καναργελίδη και της Ρούλας, παππού και γιαγιάς του σημερινού ιδιοκτήτη Δημήτρη.

Τις βραδιές του Σαββάτου και της Κυριακής της εμποροπανήγυρης το καφενείο "Αβέρωφ" του  Πέτρου Χασιώτη και η ταβέρνα του Παντελάκου Κλιάνη διοργάνωναν γλέντι με φαγητό, πιοτό, ζωντανή μουσική και χορό.

Οι γλεντζέδες στο "Αβέρωφ" ξεφάντωναν με τους ήχους του διάσημου Γκιούμπουρα.

 Χαρούμενα πανηγύρια!

Σήμερα, στα μέσα της τρίτης δεκαετίας του 21ου αιώνα το Πανηγύρι του Αμυνταίου "Ζει και Βασιλεύει", θεωρείται το καλύτερο της Δυτικής Μακεδονίας, αλλά, διεξάγεται με περισσότερο "μυαλό" και λιγότερη "ψυχή".

 

Καλό Πανηγύρι

Οκτώβρης 2025

Θανάσης Τραϊανός