11 Νοεμβρίου 1912. ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΛΕΧΟΒΟΥ

Ήταν ένα μουντό πρωινό του Νοέμβρη του 1912 όταν ο Ελληνικός Στρατός έφτασε στο Λέχοβο. Οι Λεχοβίτες ετοιμάζονταν να

εκκλησιαστούν στο Ναό του Αγίου Μηνά, τη γιορτή του οποίου πάντα τιμούσαν με επισημότητα.

Είχαν προηγηθεί τα γεγονότα με την απελευθέρωση της Κοζάνης, του Αμυνταίου, της Βεύης και της Φλώρινας. Τα νέα είχαν μαθευτεί και η προσμονή των κατοίκων για λευτεριά βρισκόταν στο έπακρο. Λίγο καιρό πριν ο κύριος όγκος του Στρατού είχε  κατευθυνθεί στη Θεσσαλονίκη, την οποία κατέλαβε στις 26 του Οκτώβρη.

Μικρά αποσπάσματα του στρατού, αμέσως μετά, κατευθύνθηκαν στις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας. Στο Λέχοβο δεν υπήρχε καμιά τούρκικη παρουσία. Στο χωριό Φανός έδρευε ο Κατής, ο Τούρκος Δικαστής δηλαδή, στο Σκλήθρο υπήρχε έδρα της τούρκικης Αστυνομίας, στο Νυμφαίο υπήρχε ένα τάγμα τούρκικου Στρατού και στην Κλεισούρα  μια διλοχία κι ένα μικρό απόσπασμα Ιππικού.

Ήδη όμως, μετά την πολύ σκληρή μάχη που έγινε στο χωριό Περδίκας και την ολοκληρωτική καταστροφή της τούρκικης στρατιωτικής δύναμης, οι Τούρκοι είχαν αποχωρήσει απ’ όλα τα χωριά. Οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι στη μάχη του Περδίκα ο ηρωικός στρατός μας έδωσε τα πάντα για τη νίκη και είχε κι αυτός αρκετές απώλειες. Λίγο έξω από τον Περδίκα έχει στηθεί περικαλλές Μνημείο προς τιμήν των ηρωικών μας νεκρών.

Στο Λέχοβο ο ελληνικός στρατός δε συνάντησε καμιά αντίσταση όπως είπαμε. Υπήρχε όμως η αγωνία να φτάσει ο στρατός μας συντομότατα στην Καστοριά και στην ελληνικότατη Κορυτσά. Μετά το καλωσόρισμα των κατοίκων και τα κεράσματα που πρόσφεραν οι πρόκριτοι και ο απλός κόσμος στους στρατιώτες, μετά την ύψωση εκατοντάδων γαλανόλευκων σημαιών στο χωριό, αναχώρησε ο στρατός με κατεύθυνση την Καστοριά, την οποία απελευθέρωσε την ίδια μέρα, μια και οι Τούρκοι δήθεν υπερασπιστές της Καστοριάς είχαν εγκαταλείψει τα πάντα κι έφυγαν με κατεύθυνση τη Σιάτιστα σε πρώτη φάση και την Τουρκία στη συνέχεια.

Δε γνωρίζουμε λεπτομέρειες για το πώς οι Λεχοβίτες γιόρτασαν το μεγάλο αυτό γεγονός ούτε υπάρχουν κάποιες γραπτές μαρτυρίες για την περίπτωση. Το βέβαιο είναι ότι οι αγώνες των σκληροτράχηλων ανταρτών του χωριού μας του Ηρακλή Φίτζιου (καπετάν Θησέα) και του Ζήση Δημολιού πρώτιστα αλλά και όλων των άλλων, οι ηρωικές θυσίες του Παύλου Μελά, του Καπετάν Βαγγέλη του Στρεμπενιώτη και των Κρητικών αγωνιστών, που δρούσαν στο Λέχοβο κι είχαν ανατρέψει τα σχέδια των Τούρκων αλλά και των Βούλγαρων Κομιτατζήδων, εκείνη την ημέρα της 11ης Νοεμβρίου 1912 δικαιώθηκαν απόλυτα.

Ο Νομός Φλωρίνης κι ο Νομός Καστοριάς ενσωματώθηκαν στον κορμό της Μητέρας Πατρίδας κι άρχισαν πλέον να διαβιούν ελεύθερα και να αναπτύσσουν επιτέλους την περιοχή με τις πολύπλευρες δραστηριότητές τους.

Είναι απολύτως βέβαιο ότι το χωριό μας εκείνα τα χρόνια παρουσίασε μια πολύ μεγάλη οικονομική ανάπτυξη, που είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία κάποιων πολύ χαρακτηριστικών δράσεων:

1. Τη δημιουργία του Σωματείου Κτιστών και Μαραγκών Λεχόβου, το Φεβρουάριο του1914, που αργότερα μετονομάστηκε σε Σωματείο Οικοδόμων και Λοιπών Επαγγελματιών Λεχόβου και

2. τη δημιουργία του Ενωτικού Συλλόγου Λεχοβιτών Ο Προφήτης Ηλίας, τον Ιούλιο του1921.

Αν σ’ όλα αυτά προσθέσουμε και την κατασκευή του ασφαλτοστρωμένου οδικού δικτύου που έγινε σε λίγο καιρό και συνέδεσε τη Φλώρινα και την Καστοριά με την Κοζάνη και τη Θεσσαλονίκη, μπορούμε να φανταστούμε ότι η ζωή των κατοίκων όλης της περιοχής άλλαξε, σε πολύ σημαντικό βαθμό, προς το καλύτερο.

Πέρασαν 113 χρόνια ελεύθερης ζωής κι ευχόμαστε ολόψυχα να συνεχιστούν για πολλούς αιώνες ακόμη.

Δημήτριος Π.Τοπάλης

Ο ΑΓΙΟΣ ΜΗΝΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΛΕΧΟΒΟ

          Ο Άγιος Μηνάς γεννήθηκε στην Αίγυπτο στα μέσα του 3^ου μ.Χ. αιώνα, από γονείς ειδωλολάτρες. Από πολύ νωρίς όμως όταν άρχισε να καταλαβαίνει τον κόσμο αντιλήφθηκε ότι έπρεπε να απαρνηθεί οριστικά και αμετάκλητα τις ειδωλολατρικές ιδέες και πρακτικές και να καταταγεί κι αυτός στη στρατιά των οπαδών του Χριστού.

          Δεν ήταν όμως ένας απλός ακόλουθος των χριστιανικών δογμάτων και της πίστης στον ένα και μοναδικό Θεό όπως ο ίδιος κήρυττε. Ήταν ένθερμος διδάσκαλος και καθοδηγητής πολλών ανθρώπων στη θρησκεία του Χριστού.

          Όταν μεγάλωσε αρκετά, κατατάχτηκε στο ρωμαϊκό στρατό, όπου σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες διακρίθηκε για τη γενναιότητα και την ορθή του κρίση.

          Στους διωγμούς του Διοκλητιανού και του Μαξιμιανού ο Άγιος Μηνάς μη μπορώντας να αντέξει τις πιέσεις και τις επιθέσεις των ειδωλολατρών προέβη σε μια ηρωική πράξη. Έριξε καταγής τη στρατιωτική του ζώνη και αποχώρησε οικειοθελώς από το στράτευμα.

          Μόνασε για κάποιο διάστημα στις πλαγιές των ορέων γύρω από την Κιουτάχεια της Τουρκίας όπου ασκήθηκε εν νηστεία και προσευχή σε πολύ δύσκολες συνθήκες.

          Όταν έγινε 50 ετών περίπου το 304 μ.Χ. κατέβηκε από τα βουνά και κατευθύνθηκε στην πόλη έχοντας πλήρη επίγνωση της αποστολής του αλλά αντιλαμβανόταν και τον κίνδυνο του μαρτυρίου και της θυσίας.

          Στις συγκεντρώσεις του κόσμου στις αγορές και στις πλατείες δίδασκε ακούραστα τη χριστιανική πίστη και παρότρυνε χιλιάδες ανθρώπους να ακολουθήσουν τη μία και αληθινή θρησκεία.

          Οι Ρωμαίοι όμως, όντας ειδωλολάτρες οι περισσότεροι, έβλεπαν τις κινήσεις του και κάποια στιγμή ειδοποίησαν το στρατιωτικό διοικητή της περιοχής, που λεγόταν Πύρρος,  και σε λίγο δόθηκε η διαταγή για τη σύλληψή του. Οδηγήθηκε ενώπιον του Πύρρου κι όταν δήλωσε ότι ήταν πρώην στρατιωτικός του Ρωμαϊκού στρατού ο Πύρρος έδειξε μια κάποια συμπάθεια. Προσπάθησε να τον κάνει να απαρνηθεί το Χριστό αλλά μετά τις κατηγορηματικές αρνήσεις του Αγίου Μηνά έδωσε αυστηρή εντολή να οδηγηθεί στις φυλακές όπου μαρτύρησε την 11^η Νοεμβρίου του 304 μ.Χ. με πολύ φρικτό τρόπο.

          Λίγο πριν είχε ζητήσει από τους Χριστιανούς της πόλης να ταφεί στην Αίγυπτο, που ήταν η γενέτειρά του. Οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να κάψουν το νεκρό Μηνά αλλά οι οπαδοί του κατάφεραν να πάρουν το λείψανό του μισοκαμένο και να το μεταφέρουν στην Αίγυπτο, όπου το έθαψαν με τιμές πραγματικού Αγίου.

 Πάνω στον τάφο του ο Μέγας Κωνσταντίνος , λίγα χρόνια αργότερα έκτισε μεγαλοπρεπή ναό. Δημιουργήθηκε στην περιοχή σιγά – σιγά ένα μεγάλο μοναστηριακό συγκρότημα στο οποίο προσέρχονταν χιλιάδες προσκυνητές απ’ όλα τα μήκη και πλάτη της περιοχής.

Στο Λέχοβο ο Άγιος Μηνάς τιμήθηκε ιδιαίτερα και εθεωρείτο από πολλούς συμπολιούχος του Αγίου Δημητρίου. Πρέπει να τονίσουμε εδώ ότι για πολλά χρόνια στο Λέχοβο υπήρχαν δύο Ενορίες και δύο ιερείς που τελούσαν τη θεία λειτουργία στους Ναούς του Αγίου Δημητρίου και του Αγίου Μηνά.

Στην ίδια ακριβώς θέση χτίστηκε ο Ναός του τρεις φορές. Υπήρχε πρώτα ένας ναός αρκετά μικρότερος, που κάποια στιγμή κατεδαφίστηκε και το 1770 χτίστηκε άλλος Ναός. Από τις προσχώσεις των νερών που έρρεαν τότε γύρω από το Ναό, το κτίριο σιγά – σιγά σκεπάστηκε με χώμα και η είσοδος στον ιερό του χώρο γινόταν από μια σκάλα. Η όλη κατάσταση του κτιρίου κρίθηκε επικίνδυνη από τους κατοίκους και το 1955 αποφασίστηκε να χτιστεί καινούργιος Ναός.

Με προσωπική εργασία των κατοίκων κυρίως και την οικονομική ενίσχυση των Λεχοβιτών του εξωτερικού, του Καναδά και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής πρωτίστως,  έγινε αυτό το αριστούργημα που βλέπουμε σήμερα. Οι δάσκαλοι Ηλίας Σαρβάνης και Οικονόμου Παντελής είχαν μεταβεί τότε στην Αμερική και τον Καναδά κι έκαναν έναν έρανο, για τη συγκέντρωση των χρημάτων που απαιτούντο για αγορά υλικών κ.λ.π. για την ανέγερση του Ναού.

                                                Δημήτριος Π. Τοπάλης