Παραμύθια: ένα μέσο Ψυχαγωγίας αλλά και Εκπαίδευσης για τα παιδιά

Ράνια Τοπτσόγλου*

Όλοι έχουμε μεγαλώσει με παραμύθια. Από πολύ μικρή ηλικία μας τα διηγούνταν οι γονείς μας, η γιαγιά, ή και η δασκάλα και όταν μεγαλώσαμε λίγο ώστε να μπορούμε να διαβάζουμε, συνεχίσαμε να τα διαβάζουμε και μόνοι μας.

Τα παραμύθια μας έκαναν να ταξιδεύουμε σε κόσμους μαγικούς, με δράκους, πρίγκιπες, βασιλοπούλες και κακές μάγισσες, όπου όμως πάντα το καλό υπερίσχυε. Εκτός όμως από το ταξίδι αυτό στο χώρο της φαντασίας, προσφέρουν τα παραμύθια κάτι παραπάνω στα παιδιά; Ποια είναι ακριβώς η λειτουργία τους;

Ποια είναι τα οφέλη από την ανάγνωση παραμυθιών;

Τα παραμύθια, εκτός από τους ψυχαγωγικούς σκοπούς τους οποίους εξυπηρετούν, βοηθούν με ποικίλους άλλους τρόπους τα παιδιά.

- Έχουν εκπαιδευτικό χαρακτήρα, καθώς αφενός διεγείρουν τη φαντασία των παιδιών, μεταφέροντάς τα σε κόσμους μαγικούς που όλα μπορούν να συμβούν, και αφετέρου ενισχύουν την αντίληψή τους, αφού τα καλούν να παρακολουθούν τη ροή και το περιεχόμενο των παραμυθιών, έχοντας διαρκώς την προσοχή τους σε αυτά που συμβαίνουν.

- Ακόμη, τα παραμύθια μπορούν να αποτελέσουν το έναυσμα για παιδιά με λεκτικές δυσκολίες ή με δυσκολίες έκφρασης των συναισθημάτων τους να ξεκινήσουν να συζητούν για τους ήρωες , για τις καταστάσεις αλλά και για το πώς νιώθουν για όλα αυτά που ακούν ή διαβάζουν.

- Μέσα από τα παραμύθια, τα παιδιά οδηγούνται να ανακαλύψουν πτυχές του εαυτού τους, να αντιληφθούν τα συναισθήματά τους, αλλά και να διαπραγματευτούν θέματα ηθικής όπως τι είναι δίκαιο και τι όχι, τι είναι καλό και τι κακό.

- Παράλληλα, παίρνουν μία γεύση από τις δυσκολίες της ζωής, αφού στα παραμύθια αναφέρονται θέματα όπως η φτώχεια, ο θάνατος των γονέων, η σχέση γονέων – παιδιών, αντιζηλίες, η έλλειψη φίλων και πολλά άλλα.

- Τα παιδιά ταυτίζονται με τον εκάστοτε ήρωα και μπαίνουν στη διαδικασίανα σκεφτούν πώς νιώθει ή τι θα έκαναν εκείνα στη θέση του. Αυτός ο ήρωας μάλιστα, μπορεί να είναι ο «καλός», ο «γενναίος» ή ακόμα ο «κακός», ο «φτωχός», ο «αδικημένος» καθώς τα παιδιά μπορεί να βρίσκουν κοινά στοιχεία με αυτόν, νιώθοντας ότι αφού πρόκειται για παραμύθι, δε θα τους κατακρίνει κανείς για την επιλογή τους.

- Επίσης μπορεί τα παιδιά να ταυτίζονται και με καταστάσεις. Για παράδειγμα, αν το παραμύθι μιλάει για μία κακιά μητριά που φέρεται άσχημα σε ένα παιδί, τα παιδιά τα οποία βιώνουν στην πραγματικότητα παρόμοιες καταστάσεις, μπορεί να παρηγορηθούν παίρνοντας δύναμη από αυτά που διαβάζουν ή έστω να μπορέσουν να εκφράσουν κάποια καταπιεσμένα συναισθήματα που αφορούν τους δικούς τους σκληρούς γονείς.

- Τα παραμύθια άλλωστε, μπορούν να βοηθήσουν ένα παιδί να διαμορφώσει την προσωπικότητά του, να δώσουν απαντήσεις στους προβληματισμούς του, να ηρεμήσουν τους φόβους του και να το γεμίσουν αισιοδοξία με το καλό τέλος που συνήθως έχουν.

- Παράλληλα όμως, μπορούν να το βοηθήσουν να αντιληφθεί πως δεν είναι όλες οι καταστάσεις ρόδινες και πως απαιτείται προσπάθεια για να καταφέρει κανείς να πετύχει το στόχο του, προετοιμάζοντάς το έτσι για την προσαρμογή του στην κοινωνία των ενηλίκων.

- Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε πόσο σημαντική είναι και η ίδια η αφήγηση του παραμυθιού. Ο τόνος της και το ύφος της μπορούν να συνεισφέρουν σε μία συναισθηματική επικοινωνία μεταξύ παιδιού και αφηγητή και να τους φέρουν πιο κοντά, διευκολύνοντας έτσι τον αφηγητή να περάσει ορισμένες αξίες και ιδανικά που πιστεύει ότι θα φανούν χρήσιμα στο παιδί στη μετέπειτα ζωή του.

Με τα παραμύθια, το παιδί μπορεί να ταυτιστεί με όποιον ήρωα εκείνο θέλει και να γίνει αήττητο, ικανοποιώντας όλες τις επιθυμίες του, που ενδεχομένως να μην μπορούσε να ικανοποιήσει στην πραγματικότητα. Επίσης, του δίνεται η ευκαιρία να δραπετεύσει από την καθημερινότητά του και να ταξιδέψει σε έναν άλλο κόσμο, ανακαλύπτοντας παράλληλα τα κρυφά νοήματα που υπάρχουν μέσα σε αυτόν. Νοήματα που μπορεί να αφορούν το παιδί μια δεδομένη στιγμή και να το κάνουν να βρει λύση σε αυτά που το προβληματίζουν ή παρηγοριά σε αυτά που μπορεί να αισθάνεται.-

*H Ράνια Τοπτσόγλου 

είναι Ψυχολόγος

psychologikiypostirixi.gr