Τα αναπτυξιακά ορόσημα των παιδιών τα πρώτα χρόνια της ζωής τους

                                                                Ράνια Τοπτσόγλου*

Κάθε παιδί αναπτύσσεται με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο και ρυθμό. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια ενδεικτικά αναπτυξιακά ορόσημα – στάδια τα οποία έχουν εύρος από τη γέννηση του παιδιού μέχρι την ηλικία των

πέντε χρόνων και μας βοηθούν να καταλάβουμε αν ο ρυθμός ανάπτυξης του παιδιού μας είναι φυσιολογικός. Τα ορόσημα αυτά αφορούν διάφορους τομείς ανάπτυξης, όπως είναι η ομιλία και η επικοινωνία, η κίνηση, η συναισθηματική ανάπτυξη και η γνωστική ανάπτυξη.

Είναι καλό να έχουμε στο νου μας αυτά τα ορόσημα, ώστε να αναγνωρίσουμε ένα πιθανό αναπτυξιακό πρόβλημα στο ξεκίνημά του και να παρέχουμε στο παιδί την απαιτούμενη βοήθεια το συντομότερο δυνατό. Ωστόσο, πρέπει να θυμόμαστε ότι τα αναπτυξιακά ορόσημα καλύπτουν ένα χρονικό εύρος και όχι μια χρονική στιγμή έκφρασης μιας δεξιότητας και επιδέχονται περιθώρια απόκλισης.

Πότε οι γονείς θα πρέπει να ζητήσουν τη γνώμη ενός ειδικού υγείας;

Όταν μέχρι τους 3-4 μήνες το παιδί:

ΔΕΝ…

- ανταποκρίνεται σε δυνατούς ήχους

- μπορεί να κρατήσει σταθερό το κεφάλι του 

- ακολουθεί με τα μάτια του κινούμενα αντικείμενα 

- κρατά ή κουνά αντικείμενα 

- προσπαθεί να πιάσει τα παιχνίδια του 

- χαμογελά σε ανθρώπους 

- χαμογελά στο άκουσμα της φωνής σας 

- βαβίζει ή δεν μιμείται ήχους

- φέρνει αντικείμενα στο στόμα 

- πιέζει τα πόδια του κάτω όταν στηρίζεται σε όρθια θέση

- κινεί τα μάτια του σε διάφορες κατευθύνσεις

Όταν μέχρι τους 6-7 μήνες το παιδί:

- Μοιάζει άκαμπτο με σφιγμένους μύες

- Μοιάζει άτονο σαν πάνινη κούκλα 

- Δυσκολεύεται να φέρει αντικείμενα στο στόμα

ΚΑΙ ΔΕΝ…

- ανταποκρίνεται στους ήχους γύρω του

- επιθυμεί να αγκαλιάσει

- δείχνει την αγάπη του για το άτομο που το φροντίζει

- αντιδρά σε ήχους

- κινεί το σώμα του προς τα εμπρός ή προς τα πίσω 

- κάθεται χωρίς υποστήριξη, στην ηλικία των 6 μηνών

- γελά ή παράγει τσιριχτούς ήχους στην ηλικία των 6 μηνών

- τείνει τα χέρια του προς αντικείμενα που μπορεί να φτάσει 

- στηρίζει το βάρος του με τα πόδια του 

- προσπαθεί να τραβήξει την προσοχή 

- βαβίζει

Όταν μέχρι τον 1 χρόνο το παιδί:

- Παρουσιάζει απώλεια ικανοτήτων/δεξιοτήτων που κατείχε

ΚΑΙ ΔΕΝ…

- μπουσουλάει

- στέκεται όρθιο όταν υποστηρίζεται

- ψάχνει για αντικείμενα που βλέπει ότι τα κρύβετε

- λέει απλές λέξεις όπως «μαμά» ή «μπαμπά»

- κάνει κινήσεις όπως κούνημα του χεριού ή του κεφαλιού

- δείχνει αντικείμενα

Όταν μέχρι τα 2 χρόνια το παιδί:

- Παρουσιάζει απώλεια ικανοτήτων/δεξιοτήτων που κατείχε

ΚΑΙ ΔΕΝ…

- περπατάει σταθερά

- χρησιμοποιεί φράσεις δύο λέξεων 

- ξέρει τι να κάνει με κοινά οικιακά αντικείμενα (π.χ. τηλέφωνο, πιρούνι, κουτάλι)

- μιμείται πράξεις ή λέξεις 

- ακολουθεί απλές οδηγίες

Όταν μέχρι τα 3 χρόνια το παιδί:

- Πέφτει συχνά ή δυσκολεύεται να ανέβει σκάλες 

- Παρουσιάζει απώλεια ικανοτήτων/δεξιοτήτων που κατείχε

ΚΑΙ ΔΕΝ …

- μιλάει καθαρά

- μπορεί να παίξει με απλά παιχνίδια (π.χ. απλά παζλ, να γυρίσει μοχλούς, να πατήσει κουμπιά κ.α.)

- επικοινωνεί με μικρές φράσεις

- οργανώνει ή συμμετέχει σε φανταστικό παιχνίδι

- καταλαβαίνει απλές οδηγίες

- δείχνει ενδιαφέρον για άλλα παιδιά ή για παιχνίδια

- έχει βλεμματική επαφή

Όταν μέχρι τα 4 χρόνια το παιδί:

- Δυσκολεύεται να γράψει πρόχειρα

- Αγνοεί τα άλλα παιδιά ή δεν απαντά σε ανθρώπους εκτός του οικογενειακού περιβάλλοντος 

- Αντιστέκεται στο ντύσιμο, στον ύπνο και στο να χρησιμοποιήσει μόνο του την τουαλέτα 

- Παρουσιάζει απώλεια ικανοτήτων/δεξιοτήτων που κατείχε

ΚΑΙ ΔΕΝ…

- μπορεί να χοροπηδήσει

- ενδιαφέρεται για διαδραστικά ή φανταστικά παιχνίδια

- μπορεί να διηγηθεί μια αγαπημένη του ιστορία

- ακολουθεί εντολές με περισσότερα από τρία σκέλη

- χρησιμοποιεί σωστά το «εγώ» και το «εσύ» 

- καταλαβαίνει την έννοια του «ίδιου» και του «διαφορετικού»

- μιλάει καθαρά

Όταν μέχρι τα 5 χρόνια το παιδί:

- Δείχνει ακραία συμπεριφορά (π.χ. μπορεί να φοβάται εύκολα, να είναι πολύ επιθετικό, υπερβολικά ντροπαλό ή λυπημένο) 

- Φαίνεται απόμακρο και ασυνήθιστα παθητικό 

- Δυσκολεύεται να βουρτσίσει τα δόντια του, να ξεντυθεί ή να πλύνει και να σκουπίσει τα χέρια του χωρίς βοήθεια.

- Παρουσιάζει απώλεια ικανοτήτων/δεξιοτήτων που κατείχε

ΚΑΙ ΔΕΝ…

- μπορεί να συγκεντρωθεί σε μία δραστηριότητα για παραπάνω από 5 λεπτά και η προσοχή του διασπάται πολύ εύκολα

- απαντά στους ανθρώπους ή απαντά μηχανικά

- ασχολείται με ποικιλία παιχνιδιών και δραστηριοτήτων

- εκφράζει ποικιλία συναισθημάτων

- μπορεί να ξεχωρίσει ανάμεσα στο φανταστικό και το πραγματικό

- λέει το όνομα ή/και το επίθετό του

- χρησιμοποιεί πληθυντικούς ή τον Αόριστο όταν μιλάει

- μπορεί να περιγράψει την καθημερινή του ρουτίνα

Προσαρμοσμένο από τις οδηγίες για γονείς και ειδικούς που έχει εκδώσει η Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία. www.cdc.gov/concerned.-

*Η Ράνια Τοπτσόγλου

είναι ψυχολόγος

http://psychologikiypostirixi.gr