Υπερπροστασία: τι συνέπειες έχει για το παιδί μας;

by Ράνια Τοπτσόγλου

Πολλοί γονείς ανησυχούν για το παιδί τους και ελέγχουν συνεχώς με ποιους κάνει παρέα και με τι δραστηριότητες καταπιάνεται, θέλοντας να το προστατέψουν από οτιδήποτε θεωρούν ότι το απειλεί. 

Πού όμως πρέπει να σταματάει ο έλεγχος και η φροντίδα ενός γονιού για τη σωματική και ψυχική υγεία του παιδιού και πότε αυτή, φτάνοντας στην υπερβολή, μπορεί να χαρακτηριστεί ως υπερπροστασία; Μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στο παιδί;

Πότε «υπερπροστατεύουμε» το παιδί μας;

Υπερπροστασία συνήθως ονομάζεται η υπερβολική φροντίδα και προστασία που δίνει ένας γονιός στο παιδί του, ενώ στην πραγματικότητα αυτό δεν τη χρειάζεται. Πολλές φορές μάλιστα, στα πλαίσια αυτής της φροντίδας, το εμποδίζει να αναλάβει πρωτοβουλίες και να κάνει μόνο του διάφορες δραστηριότητες που αντιστοιχούν στην ηλικία του.

Για παράδειγμα, ένας υπερπροστατευτικός γονιός είναι πάντοτε πίσω από το παιδί του προσπαθώντας να προβλέψει και να καλύψει καθετί που του συμβαίνει: ετοιμάζει την τσάντα του για το σχολείο, παρεμβαίνει σε κάθε τσακωμό με τους φίλους του, φοβάται ότι θα χτυπήσει και γι’ αυτό δεν το αφήνει να τρέξει ή να δοκιμάσει τις δυνάμεις του στην παιδική χαρά, δικαιολογεί πάντοτε τη συμπεριφορά του παιδιού, δεν του επιτρέπει να πάρει πρωτοβουλίες για οτιδήποτε και γενικά αναλαμβάνει να κάνει όλα εκείνα που το παιδί θα μπορούσε και μόνο του να διεκπεραιώσει, χτίζοντας ένα τείχος γύρω του για να το προστατέψει από δύσκολες καταστάσεις. Όμως τελικά, το θέμα είναι να μην αντιμετωπίσει το παιδί ποτέ δύσκολες καταστάσεις ή να μάθει να τις χειρίζεται σε ένα προστατευμένο περιβάλλον όταν αυτές προκύπτουν;

Ποιες είναι οι συνέπειες της υπερπροστασίας για το παιδί;

Όταν ένα παιδί υπερπροστατεύεται από τους γονείς του, παίρνει το μήνυμα ότι δεν μπορεί μόνο του να αντιμετωπίσει τις διάφορες δυσκολίες που του παρουσιάζονται και να προστατεύσει τον εαυτό του. Μαθαίνει να περιμένει πάντα τους γονείς του να του λύσουν τα προβλήματα, εξαρτάται από αυτούς και καταλήγει να φοβάται να πάρει πρωτοβουλίες για να μην κάνει λάθος, με αποτέλεσμα να αποκτά σταδιακά χαμηλή αυτοεκτίμηση. Έτσι, πολύ συχνά το παιδί αποθαρρύνεται, δεν αναπτύσσει τις ικανότητες και την κριτική του σκέψη και δεν αποκτάει ερεθίσματα και εμπειρίες χρήσιμες για την ζωή του, όπως για παράδειγμα ποιες είναι οι συνέπειες των πράξεών του ή πώς μπορεί να αποφεύγει τα λάθη.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

– Αρχικά, είναι καλό να γνωρίζετε πού και με ποιους είναι το παιδί σας, όπως και πώς συμπεριφέρεται, χωρίς όμως να παρεμβαίνετε συνέχεια στον τρόπο που διασκεδάζει και αλληλεπιδρά με τους άλλους.

– Βάλτε κανόνες και επιβάλλετε αντίστοιχες συνέπειες σε περίπτωση που δεν τους τηρεί, με γνώμονα τη λογική και όχι την ανησυχία σας.

– Προσπαθήστε επίσης να σταματήσετε να τα έχετε όλα υπό έλεγχο προλαβαίνοντας κάθε επιθυμία του παιδιού. Δημιουργήστε ευκαιρίες να αυτονομηθεί και να προσπαθήσει μόνο του να βρει τρόπους για να αποκτήσει αυτό που θέλει.

– Το ίδιο ισχύει και για τα πιθανά μικροατυχήματα. Εξασφαλίστε του ένα όσο γίνεται πιο ασφαλές περιβάλλον και προειδοποιήστε το για τους διάφορους κινδύνους, αλλά μην είστε συνέχεια από πίσω του. Μόνο έτσι, σε περίπτωση μικροατυχήματος, θα μάθει τις δυνατότητες και τα όριά του.

– Όσον αφορά τα λάθη, και ειδικότερα τα λάθη σε ασκήσεις του σχολείου, μπορείτε να το παροτρύνετε να ελέγχει αυτά που γράφει, για να κάνει λιγότερα λάθη, σε δεύτερο χρόνο να το ελέγχετε κι εσείς αν θέλετε, αλλά θυμηθείτε ότι δε χρειάζεται να είναι όλα τέλεια. Να το επαινείτε για την προσπάθεια, άσχετα με το αποτέλεσμα.

– Τέλος, καταπολεμήστε τους δικούς σας φόβους και δείξτε του εμπιστοσύνη όταν θέλει να πάρει πρωτοβουλίες. Επαινέστε το για την πρωτοβουλία του, και αποφύγετε «προστατευτικές» φράσεις του τύπου «άσε να το κάνω εγώ, εσύ δεν μπορείς», γιατί με την επανάληψη, αυτές εντυπώνονται στο παιδί και δε θα προσπαθήσει ποτέ να κάνει κάτι που φαίνεται δύσκολο.

Σκεφτείτε ότι ένα παιδί που συνεχώς βρίσκεται μέσα στο τείχος ασφαλείας που του έχει φτιάξει ο γονιός του, μπορεί στην εφηβεία του είτε να γίνει πιο αντιδραστικό και επιρρεπές σε ακραίες συμπεριφορές, καθώς ζητά την αυτονομία του, είτε να εξελιχθεί σε έναν άτολμο ενήλικα που θα φοβάται να πάρει πρωτοβουλίες. Το σημαντικό λοιπόν για το παιδί είναι να έχει γονείς που θα το στηρίξουν αν και όταν το χρειάζεται, αλλά ταυτόχρονα θα το ενθαρρύνουν να πειραματιστεί, να μάθει από τα λάθη του και να δοκιμάσει τις δυνάμεις του.-

http://psychologikiypostirixi.gr